Rekonstruisan spomenik kralju Petru u Bečeju

Sudbina je htela da i spomenik u Starom Bečeju, posvećen čika Peri, kako su ga podanici zvali kao da im je rod rođeni, doživi svojevrsnu golgotu. Rušen je, obezglavljen, ponovo postavljen, naružen, a sada je doživeo svojevrsnu kozmetičku obradu.

Juče je u Bečeju obavljena primopredaja sanacije, separacije i restauracije spomenika koji na poseban način predstavlja kralja Oslobodioca. Naime, najčešće je Petar Prvi Oslobodilac predstavljan kao konjanik, a u slučaju bečejskog spomenika je u stojećem položaju. Odmah po formiranju Kraljevine SHS pokrenuta je inicijativa da se podigne spomenik kralju Oslobodiocu na centralnom gradskom trgu, ali zbog oskudice u posleratnim godinama sve je prolongirano, pa je spomenik podignut tri godine posle njegove smrti i svečano otkriven 1. decembra 1924. godine.

Na Karađorđevom trgu, okrenuta ka Varoškoj kući, stajala je stojeća statua kralja Petra Prvog Karađorđevića visine 260 santimetra isklesana u bračkom mermeru, rukom mladog zemunskog vajara Milana Nedeljkovića. Postament je bio visine pet metara sa motivima pobede srpske vojske u dva balkanska i u Velikom ratu na sve četiri strane. Godinu dana kasnije podignuta je ograda oko spomenika, delo lokalnog kamenoresca Kaorlja Vajgnera.

Spomenik – simbol herojstva i skromnosti, od obnove 1991. godine često je bio na udaru huligana. Lane je Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture aplicirao za sredstva na konkursu Ministarstva za rad, zapošljavanje, socijalna i boračka pitanja i dobio sredstva u visini 1,5 milion dinara za sanaciju, separaciju i rekonstrukciju spomenika kralju Petru Prvom Karađorđeviću u Bečeju. Projekat je poveren arhitekti Pokrajinskog zavoda Jeleni Filipović.

Hortijevci ga porušili

Reprezentativni spomenik, koji je bio neizbežan motiv na razglednicama Starog Bečeja, u izvornom izgledu ostao je samo 17 godina. Dolaskom Hortijeve fašističke vojske, spomenik je srušen 1941. godine, statua obezglavljena, a reljefi s postamenta uništeni. U prvo vreme je statua ležala u podrumu bečejske gimnazije, a znatno posle završetka drugog svetskog rata, smeštena je u dvorište Gradskog muzeja.

Obezglavljeni spomenik popravljen je 1991. godine. Izrada nove glave poverena je subotičkom vajaru Savi Haluginu, a postament su osmislili bečejski stručnjaci Aleksandar Saša Đorđević, Stanko Janjić i Stojan Coja Subakov. Novo osvećenje i otkrivanje obavljeno je posle 67 godina, ali na lokaciji stotinak metara istočno od prvobitne.

„Moja ideja kao projektanta bila je da, uslovno rečeno, otvorimo spomenik, da se dozvoli sedenje na postamentu i uživa u okolini spomenika, koju će u periodu pred nama urediti lokalna samouprava. Upravo iz tog razloga nismo postavili ogradu u vidu stubova s lancima, jer iz iskustva znamo da su, postavljeni na takvom mestu i od takvog materijala, vrlo skloni uništavanju, a time se uništavaju i podložne ploče. Nakon sprovođenja javne nabavke, za izvođača radova izabrana je firma „AMT Uniagent” iz Futoga. Uklonjene su površinske naslage od atmosferskih nanosa, spomenik je očišćen, popunjene su neke manje pukotine, ali nisu nadograđeni elementi koji nedostaju, jer su podložni novoj degradaciji“, pojasnila je Jelena Filipović.

Postament je potpuno tretiran uklanjanjem postojećih i ugradnjom novih mermernih ploča sa stabilizacijom podloge, koja je rađena u sistemu livenja betonom. Uklonjene su napukle i oštećene ploče donje podloge postamenta, a one u dobrom stanju su očišćene i impregnirane kao i spomenik i mermerne oplate, rekla nam je prilikom primopredaje spomenika arhitekta Jelena Filipović.

Koliko je izvođač radova poklonio pažnju poverenom mu zadatku, potvrđuje činjenica da je kamenopolagačke radove na spomeniku od bračkog mermera poverio Stevanu Zeliću, koji je kamenorezački zanat izučio, upravo, na Braču.

Sada je na potezu lokalna samouprava. Prvenstveno je potrebno postaviti dva reflektora, zbog estetskih razloga, ali i bezbednosti u noćnim satima. Urediće se i zelena površina oko spomenika, a ako se postavi i video-nadzor, spomenik čika Peri će, najzad, biti bezbedan i rado posećena destinacija.

Vlastimir Jankov