Počela obnova kuće dr Slavka Županskog u Zrenjaninu
ZRENJANIN: Tri godine nakon što je Grad Zrenjanin otkupio kuću Slavka Županskog počeli su obimni konzervatorsko-restauratorski radovi, zahvaljujući kojima će se ovaj objekat zaštiti od propadanja i omogućiti njegovo pretvaranje u izložbeno-muzejski prostor.
Radovi obuhvataju zamenu krovnog pokrivača, stolarije i popravku fasadnog dela, a vrednost investicije je više od pet miliona dinara. S obzirom na to da u kući godinama niko ne živi, krov je prokišnjavao, a fasada i stolarija su u lošem stanju. Predviđeno je da ovaj posao bude završen do kraja godine, a u projekat obnove su uključene i dve ovdašnje ustanove kulture - Narodni muzej Zrenjanin i Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin.
Kuća u Svetosavskoj ulici, u kojoj je živeo i radio dr Slavko Županski, čuveni advokat i prvi predsednik Srpskog narodnog odbora u tadašnjem Velikom Bečkereku, nema samo istorijski značaj za grad Zrenjanin, kao svedok istorijske pobede i prisajedinjenja 1918. godine, već je i vredno arhitektonsko delo. Projekat njene rekonstrukcije, naime, izveo je Dragiša Brašovan, jedan od najznačajnijih srpskih arhitekata 20. veka i brat Anice Županski, rođene Brašovan, supruge dr Slavka Županskog. Inače, po završetku studija prava i doktorata, zajedno sa svojom suprugom, dr Slavko Županski se vraća u Veliki Bečkerek, gde 1913. godine otkupljuje kuću u koju su se tada uselili. Rekonstrukcija i adaptacija kuće obavljena je 1920. godine u neoklasicističkom stilu.
Pre nego što je odlukom Skupštine grada Zrenjanina otkupljena, ova kuća se nalazila u vlasništvu Bojane Ličanin iz Novog Sada, praunuke dr Županskog.
„Opravdanost i celishodnost pribavljanja ove nepokretnosti leži u činjenici da je ona od istorijske, kulturne i arhitektonske važnosti za grad Zrenjanin i u budućnosti bi trebalo da postane simbol prisajedinjenja Vojvodine i Banata Srbiji, zbog čega, za tu namenu, nije moguće pribaviti nijednu drugu nepokretnost javnim nadmetanjem, odnosno prikupljanjem pismenih ponuda“, pisalo je u pomenutoj skupštinskoj odluci.
Spomen-kuća Slavka Županskog pod okriljem je Narodnog muzeja Zrenjanin od 2019. godine. Stručnjaci muzeja su u međuvremenu sortirali zaostavštinu porodice Županski. Blizu sto predmeta uvedeno je u muzejske zbirke, dok jedan manji deo materijala još uvek čeka na dalju analizu. Najstariji zatečeni predmeti potiču iz vremena oko sredine 19. veka, kao što je primer bohemijske porcelanske vaze Pirkenhamer, dok najmlađi pripadaju poslednjim decenijama 20. veka.
„Dve celine se svojim kvalitetom i intenzitetom posebno izdvajaju, a to je kolekcija od blizu trideset porodičnih fotografija Županskih i više značajnih komada nameštaja, kao što su istoricistički trpezarijski sto fabrike „Anton Bence i sin“ ili stolice koje su se nekada nalazile u vlasništvu Prvog dunavskog parobrodskog društva“, objašnjavaju u Narodnom muzeju.
Bibliotečki fond broji više od tri stotine publikacija. Najstarija sačuvana knjiga u njemu je „Povesnica srpskog naroda od najstarijih vremena do godine 1850“ Danila Medakovića iz 1851. godine.
Lik i delo dr Slavka Županskog su od velikog značaja za istoriju grada Zrenjanina, naročito kada je reč o poslednjim danima Prvog svetskog rata i oslobođenju Velikog Bečkereka 17. novembra 1918. godine. U tom periodu učestvovao je u ključnim događajima na samom kraju 1918. godine, kada je pored učešća u osnivanju Prvog srpskog narodnog veća (31. oktobra 1918. godine), dan kasnije učestvovao i u formiranju Srpske narodne garde. Uz to, bio je veliki nacionalni borac za prisajedinjenje delova Banata, Bačke, Srema i Baranje svojoj matici – Srbiji 1918. godine.
Nakon oslobođenja, Narodna uprava za Vojvodinu poverila mu je položaj velikog župana Torontalske županije sa izvanrednim ovlašćenjima. Odmah zatim, Kraljevska vlada u Beogradu imenovala ga je za vladinog komesara.
Ž. Balaban