ODMIČE REKONSTRUKCIJA SRPSKE ČITAONICE „LAZA KOSTIĆ“ Za uređenje starog zdanja 35,5 miliona dinara

Kako bi se uverio u dinamiku završnice radova na rekonstrukciji fasade somborsku Srpsku čitaonicu obišao je gradonačelnik Antonio Ratković, koji je sa predsednikom Upravnog odbora ove institucije Borislavom Avramovićem, razgovarao o radovima koji se realizuju kao i potrebi za dodatnim ulaganjima u zdanje, jedan od arhitektonskih bisera grada.

Aktuelna rekonstrukcija Srpske čitaonice podrazumeva radove na sanaciji i adaptaciji spoljašnje fasade zgrade, te zamenu stolarije, oluka i postavljanje dekorativne rasvete. U toku su završni radovi na zameni stolarije na sva tri nivoa objekta, a očekivani rok završetka svih radova je u prvoj polovini decembra. Za razliku od prethodne rekonstrukcije pre nepune dve decenije, tačnije 2005. godine, kada je obnova spoljašnosti vremešne palate na glavnoj gradskoj Ulici Kralja Petra Prvog finansirana iz sredstava obezbeđenih zakupom, ova rekonstrukcija je finansirana novcem iz gradske i kase AP Vojvodine. 

Sav novac potreban za rekonstrukciju potiče iz fonda Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, javno informisanje i odnose sa verskim zajednicama i somborskog gradskog buyeta u ukupnom iznosu od nešto više od 35,5 miliona dinara. Kako se zgrada Srpske čitaonice nalazi pod zaštitom države kao spomenik kulture, formalni naručilac radova je, za Sombor nadležan, Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture, dok su izvođači radova radnici ovdašnje kompanije „Somborelektro“ te „Granit Liješće“ iz Sremske Mitrovice i „Premijus“ iz Beograda.

Ideja o izgradnji zdanja Čitaonice se javila nakon više decenija njenog seljakanja po iznajmljenim prostorima, pa su se o Božiću 1881. godine somborski srpski prvaci okupili u kući Sime Bikara i dogovorili da se podigne stalno čitaoničko zdanje. Domaćin je predložio, što je i usvojeno, da se za ovu namenu kupi posed sa kućom braće Šliser na uglu Glavnog i Solarskog sokaka, što je plaćeno tadašnjih 7.700 forinti. Istovremeno je čitaonička Skupština formirala sedmočlani „Odbor za zidanje Čitaonice“ koji je već krajem januara sledeće, 1882. godine, usvojio predlog da čitaoničko zdanje bude podignuto još iste godine, što se i ostvarilo, pošto je nakon polaganja kamena temeljca 25. maja zgrada završena i osvećena već o prazniku Svetog Andreja Prvozvanog u decembru.

Arhitektonski nacrt načinio je peštanski arhitekta Leopold Decer, a objekat je, za iznos od 24.000 forinti, sazidao Ferenc Decer, koji je te godine rukovodio i završnim radovima na obnovi i proširenju impresivne zgrade Županije, sadašnje Skupštine grada. Jednospratna zgrada Čitaonice je tokom narednih decenija prolazila kroz brojne mene, da bi kraj prošlog veka dočekala u oronulom stanju. Zahvaljujući iznajmljivanju prizemlja i podruma proslavljenom košarkašu Željku Rebrači, još jednom somborskom zetu, koji je unapred isplatio sve obaveze kao zakupac, Srpska čitaonica „Laza Kostić“ je detaljno rekonstruisana 1997. godine, da bi osam godina nakon detaljne, usledilo i, do ove godine, poslednje osvežavanje njene fasade.

M. Miljenović