O međuratnoj arhitekturi Velikog Bečkereka u Narodnom muzeju u Zrenjanin
ZRENJANIN: U Salonu Narodnog muzeja Zrenjanin u sredu, u 19 časova, biće održano predavanje „Međuratna arhitektura Velikog Bečkereka“. Predavač je Bojan Kojičić, diplomirani istoričar umetnosti, a predavanje realizuje Društvo arhitekata Zrenjanina u saradnji sa Narodnim muzejom.
Na predavanju će biti predstavljen rezultat višegodišneg istraživanja Vesne Karavide i Bojana Kojičića, istoričara umetnosti Zavoda za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin, na temu međuratne arhitekture Zrenjanina, u periodu od 1920. do 1940). Biće prikazani izvedeni i neizvedeni projekti naših poznatih, manje poznatih i do sada potpuno nepoznatih autora. Svi oni su ostavili svoj trag na arhitekturu grada, projektujući zgrade javne namene i porodične vile.
U poslednje vreme u fokusu istoričara arhitekture Zavoda za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin je istraživanje međuratne arhitekture u Zrenjaninu koja je bila nedovoljno zastupljena u stručnoj istoriografiji. Do sada su proučeni opusi poznatih srpskih arhitekata čija dela danas čine vredan deo graditeljskog nasleđa Zrenjanina (Dragiša Brašovan, Đorđe Tabaković, i manje poznati – braća Tomić), ali i projektanata lokalnog delokruga (Velislav Nikolić, Paja Ninkov), kao i zidarskih majstora (Janoš Panji, Mihalj Matern, Josif Vajteršan), koji su projektovali stambene kuće i izvodili građevinske radove.
Dok su zidarski majstori bili iz Velikog Bečkereka, građevinski inženjeri i arhitekte su uglavnom dolazili iz drugih, većih sredina. Neki od njih ostajali su privremeno, onoliko koliko im je trajao angažman. Drugi su se, baveći se svojom strukom, često u zvanju državnih činovnika, trajno nastanjivali u gradu.
Tabaković je često dolazio u Zrenjanin da prati radove na izgradnji objekata koje je on projektovao. Brašovan je boravio u Zrenjaninu kao gradski i županijski arhitekta u periodu od maja 1919. do septembra 1920. godine. Velislav Nikolić je došao iz Zagreba kao mladi arhitekta i ostao u Zrenjaninu u državnoj službi do 1951. godine, kada se vratio u rodni grad. Geometar Paja Ninkov, koji je došao u isto vreme kad i Brašovan, odmah nakon završetka Prvog svetskog rata, ostao je u Zrenjaninu do kraja života.
Inače, tridesetih godina 20. veka Veliki Bečkerek, pa Petrovgrad, bio je uz Novi Sad grad sa najviše izgrađenih građevina u duhu moderne arhitekture.
Ž. B.