Miholjski susreti sela u Stanišiću

Ovo je prva ovakva manifestacija koju karakteriše niz aktivnosti koje promovišu materijalnu i nematerijalnu baštinu ovog kraja.

Prvog dana manifestacije, u nedelju u seoskoj Galeriji održana je promocija knjige „Iz mraka“ Branka Ćurčića, dok je juče publika imala priliku da uživa u koncertu tradicionalne muzike, na kojem su nastupili sestra i brat Bojana i Nebojša Brdarić, koji su ovdašnjoj publici bili poznati još kao deca koja su plenila svojom muzikalnošću i izvedbom tradicionalnih napeva srpskog naroda. Susreti, koje su uveličali i brojni gosti, će biti zatvoreni današnjim sajmom „Tradicija našeg kraja“, na kojem će se predstaviti izlagači sa proizvodima domaće radinosti, starih zanata, suvenira i hrane. Prostor za održavanje ovog dela manifestacije je ustupio stanišićki Mađarski dom.

Prvi pomen Stanišića, sela koje se nalazi dvadeset kilometara severno od Sombora, potiče iz 1658. godine, kada je ugarski palatin dodelio ovu pustaru u somborskoj nahiji generalu Palu Šerenjiju. Od 1702. do 1745. godine  Stanišić je, sa još 27 okolnih pustara, pripadao somborskim graničarima, a nakon toga ugarskoj državnoj komori, koja je nekoliko godina kasnije na stanišićku pustaru preselila oko 90 srpskih porodica da bi tokom 18. veka bile doseljene i nemačke, mađarske i slovačke porodice. Pravoslavna crkva Svetog Nikolaja sagrađena je 1806. godine, na mestu starije crkve, a rimokatolička crkva Imena Marijinog 1815. godine. 

Kako su najbrojniji stanovnici bili Srbi i Nemci, srpska osnovna škola je radila od 1774, a nemačka od 1786. godine. Između dva svetska rata Stanišić je u kraljevini bio zasebna opština sa oko 8.000 stanovnika, sa srpskom i nemačkom školom, pravoslavnom i rimokatoličkom crkvom, poštom, bolnicom...

Posle Drugog svetskog rata i raseljavanja većinskog nemačkog življa u Stanišić je kolonizovano više od hiljadu srpskih i hrvatskih porodica iz Dalmacije, pa se ovo selo demografski „držalo“ sve do kraja milenijuma, kada je počela njegova depopulacija. Ovaj trend je samo prividno ublažio novi talas naseljavanja izazvan građanskim ratom na području bivše Jugoslavije, koji je takođe prispeo sa područja Dalmacije, sačinjen ovaj put od srpskih izbeglica prognanih iz Hrvatske. Prema popisu iz 2011. godine u Stanišiću je živelo 3.987 žitelja, ali je više nego očigledno da se do danas i ovaj broj dramatično smanjio, pa nekada veliko selo ima možda i manje od 2.000 stanovnika, što će potvrditi ili demantovati aktuelni popis.

M. Miljenović