Hramovi arhitektonski ukras Bačke Palanke
BAČKA PALANKA: Istoričari umetnosti i hroničari arhitekturu Bačke Palanke dele na sakralnu, pejzažnu i parternu, spomeničku i profanu. Svojevremeno je Stručna služba Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture Vojvodine obuhvativši celokupni graditeljski fond Bačke Palanke, predložila da se 25 objekata tretira kao arhitektonska baština koja treba da bude zaštićena od degradacije i devastacije, u skladu sa ustanovljenim kategorijama zaštite.
U samoj varoši i u skoro svih 13 pripadajućih sela, dominira sakralna arhitektura koja je preživela vreme i predrasude, odnosno, kažu stručnjaci, to su najstarije i najbolje očuvane građevine u fizičkom, stilskom i umetničkom smislu.
Od vrednijih zgrada u gradu su, pored ostalih, nekoliko vila i kuća, ali sve su građene, uglavnom baš poslednjih godina 19. i prvih godina 20. veka u ondašnjem, pa i sadašnjem jezgru grada.
Među njima se, pored ostalih, izdvajaju zgrada bivše Građanske škole, a sada Muzeja, zgrada Narodne biblioteke, nekada dispanzer, upravna zgrada nekadašnjeg Trgovinskog preduzeća „Podunavlje” u Varoškom šoru, pa zgrada koju koristi Predškolska ustanova „Mladost”.
Najstariji i umetnički najvažniji objekti na teritoriji opštine Bačka Palanka, po oceni stručnjaka, su: pravoslavna barokna crkva Svetih Kozme i Damjana u Neštinu, pravoslavna crkva Svetog Jovana Zlatoustog u Silbašu, pravoslavna crkva Svetog Pantelejmona u Obrovcu, a u varoši to su pravoslavna crkva posvećena rođenju Jovana Krstitelja, rimokatolička crkva Bezgrešnog začeća Marijinog i evangelistika barokna crkva.
Crkva u Neštinu podignuta je 1756. godine, a oslikao ju je najveći slikar ranog baroka u nas Teodor Kračun. Crkva u Silbašu datira iz 1759. godine (barokni zvonik iz 1790. godine), a višespratnu oltarsku pregradu verovatno su rezbarili majstori iz radionice Arsenija i Aksentija Markovića, piltora iz Novog Sada, dok je ikone 1785. godine slikao Jovan Isailović Stariji, poznati slikar našeg poznog baroka na području Karlovačke mitropolije.
Pravoslavni hram u Obrovcu izgrađen je 1782. godine. Bogorodičina rimokatolička crkva u varoši podignuta je 1793. godine u duhu ranog klasicizma. Gradnja Svetojovanske pravoslavne crkve trajala je od 1785-1801. godine, na prelazu iz poznobarokne u klasicističku epohu, a ikonostas je oslikao Georgije Jezdimirović 1811. godine.
Evangelistička barokna crkva datira iz 1892. godine.
Od ostalih sakralnih objekata stručnjaci pominju Gradsko groblje sa apelom, katoličko-evangelističko groblje sa grobljanskom crkvicom u neogotskom stilu, Svetu Vodicu na Gajdobranskom putu, a nedaleko od te lokacije i jevrejsko groblje.
M. Sudžum