(FOTO, VIDEO) DNEVNIK U „KOVILJSKO-PETROVARADINSKOM RITU” Eko- turistička avantura dok iz vode „posmatraju” listovi lokvanja; Ekosistem bogat strogo ZAŠTIĆENIM biljnim i životinjskim vrstama
Specijalni rezervat prirode „Koviljsko-petrovaradinski rit” izuzetnog je potencijala i to ne samo u pogledu očuvanja specifičnog spleta staništa i retkih vrsta koje na njima obitavaju, već i u pogledu razvoja eko – turizma.
Ljudi imaju sve veću želju da dođu i borave u prirodi, voze se čamcima, posmatraju ptice ili se jednostavno opuste u miru i harmoniji koji vlada u takvim okruženjima. Ekipa „Dnevnika” je imala prilike da u okviru serijala o zaštićenim prirodnim dobrima u Vojvodini zaplovi u ritsku avanturu sa čuvarem zaštićenog područja iz „Vojvodina šuma” Miroslavom Njegovanom i istraži sve lepote na vodi.
Više je ulaza u rezervat, jer se zaštićeno područje sastoji iz tri dela, odnosno sa leve strane Dunava je Koviljski rit, na koji se nadovezuje Krčedinska ada kao druga celina, a sa desne strane dunavskog vodotoka u Sremu je Petrovaradinski rit. Naša ekipa krenula je iz šumske uprave JP „Vojvodina šume” u Kovilju. Sa puta se vidi drvena osmatračnica za ptice i mesto za odmor pod drvenim krovom, a nedaleko od njih „usidren” pluta čamac, nestrpljivo čekajući da nas ugosti.
Kroz stručni deo obilaska vodila nas je samostalni referent za zaštićena područja i zaštitu životne sredine u JP „Vojvodina šume” Aleksandra Vujasinović, rekavši za „Dnevnik” da je samo područje vrlo specifično, jer danas u Srbiji, pored Apatinskog i Koviljsko – petrovaradinskog rita, praktično nemamo više takvih staništa, te je utemljeno nekoliko vrednosti zbog kojih je ono zaštićeno područje.
– Pre svega, rezervat predstavlja očuvani barsko – močvarni ekosistem, koji ima tendenciju nestajanja, a njihovim nestankom gubimo veliki broj biljaka i životinja koje tu obitavaju. Čini ga splet različitih ekosistema, šumski, livadski i vodeni, a međusobno su umreženi i čine jednu funkcionalnu celinu. Važno je naglasiti da veliki deo biljnih i životinjskih vrsta ima status strogo zaštićenih i zaštićenih, kako na nacionalnom, tako i na međunarodnom nivou. Takođe, jedna od vrednosti jeste činjenica da je rit jedno od najvećih prirodnih ribljih plodišta na srednjem toku Dunava, što ujedno nama kao upravljaču i korisniku ribarskog područja nameće obavezu da održavamo prohodnost vodenih tokova i tako omogućimo hranidbeno – mresne staze za ribe. Ovde je prisutno više od 20 vrsta riba, uglavnom iz porodice šarana. Od vrsta koje su na spisku za Crvenu listu kičmenjaka, a naseljavaju rit, treba napomenuti kečige, štuku, šarana, gavčicu, čikova, balavca i smuđa – kazala je Vujasinović.
Područje današnjeg Specijalnog rezervata prirode „Koviljsko – petrovaradinski rit” je 1970. godine prvo proglašen za Naučno – istraživački rezervat, kaže Aleksandra Vujasinović. Tada je pod zaštitom bila samo kolonija ptica močvarica koja se nalazi u centralnom delu sadašnjeg rezervata. To je izuzetno značajna lokacija, jer se i danas tu gnezdi i boravi više od 200 različitih vrsta ptica. Prvi put dobija status Specijalnog rezervata prirode 1998. godine, da bi novom revizijom akta o zaštiti on bio proširen, pripajanjem Krčedinske ade, koja tim činom danas uživa status zaštićenog područja.
Po njenim rečima, vaspitno – obrazovni rad jedan je od značajnih fokusa upravitelja „Koviljsko – petrovaradinskim ritom” i u tom smislu imaju dobru saradnju sa predškolskim i školskim ustanovama koje često dovode decu u rit na nastavu u prirodi...
Čamcem nas je čuvar Miroslav proveo starim tokom Dunava, takozvanim Dunavcem, pored rečnog ostrva Golić sa naše desne strane, a sa leve su se nazirali obrisi manastira Kovilj, dok smo se kretali prema otvorenom Dunavu. Dok se belim čamcem „šunjamo” kroz prirodnu oazu, iz vode su nas „posmatrali” listovi lokvanja, čekajući svoj momenat da formiraju raskošne cvetovce belih i žutih boja. Aleksandra Vujasinović kaže da je Koviljsko – petrovaradinski rit inače bogat i u pogledu biljnih vrsta i njihovih zajednica, s obzirom na to da je evidentirano 443 različitih vrsta biljaka, između ostalih to su vodeni orašak, raznorotka, barski rastavić, sibirska perunika...
– Dominiraju ptice močvarice, s obzirom na to da je područje takvog tipa, a vrste koje su nam od značaja kako na nacionalnom, tako i na međunarodnom nivou su orao belorepan, patka njorka, i crna roda. Ovde se nalazi mnogo očuvanih autohtonih šuma i šumskih zajednica crne i bele topole, hrasta, bresta i jasena, što je preduslov za ptice, zato i ima status IBA područja sa više od 200 različitih vrsta. Od retkih vredi pomenuti još osičara, zelenu žunu, malog detlića, crnu lunju i druge – istakla je naša sagovornica.
Tokom naše plovidbe, pokušali smo da uočimo orla belorepana, no čuvar Njegovan kaže da su oni ranoranioci, te da su male šanse za to. Belorepan nas možda nije udostojio svojim prisustvom, ali zato bele čaplje jesu, leteći iznad naših glava, dok nas je jedna siva čaplja znatiželjno pratila od samog početka našeg puta, leteći sa drveta na drvo, verovatno pitajući se ko li su ovi „uljezi” što zađoše na njihovu teritoriju?
– Prisutan je i veliki broj gmizavaca, od belouške do raznih vrsta guštera, zatim vodene kornjače i vodene zmije. Takođe, 11 vrsta vodozemaca naseljava rit a najzastupljenije su žabe i mrmoljak. Imamo i lovnu faunu i čine je divlja svinja, fazan i zec. Od sisara prisutni su vodena, močvarna i šumska rovčica, voluharica, bizamski pacov, lisica, lasica, kuna belica, divlja mačka, vidra, a tu su i dabrovi ...
Zaobilazeći rečno ostrvo Golić dolazimo do Šlajza sa druge strane, a čuvar kaže da je to mesto rezervisano za kupanje u letnjim danima. Tu su i drvene vikendice, koje su bile tu i pre proglašenja rezervata. Pred kraj puta, sa obale Šlajza, ispratila nas je i jedna divlja patka, a što bi rekla koleginica Vanja Fifa, „osećam se kao da smo na kraju sveta”.
Naravno da ima i ugrožavajućih faktora, a Aleksandra kaže da je jedan od problema zasipanje, zamuljivanje i zarastanje, te često moraju da reaguju. Gubitak i fragmentacija staništa su takođe jedan od izazova, ali se takođe sa druge strane „bore” i sa invazivnim vrstama poput bagremca, pensilvanijskog jasena, pajasena, gledičije i slično. Osim toga, problem je i neadekkvatno postupanje sa staništima trske, jer nakon njenog sečenja ljudi pale te ostatke u tlu, izazivajući požare. Zagađenje vode je takođe evidentno, s obzirom na to da se sa okolnog poljoprivrednog zemljišta uliva mnoštvo hemijskih supstanci koje se koriste, ali na živa bića utiče i urbanizacija, koja dovodi do uznemiravanja celokupne faune...
Ivana Bakmaz
