Važno je otkriti ga na vreme
ZNA SE KOJI SU FAKTORI RIZIKA ZA NASTANAK MALIGNOG TUMORA Rak dojke među vodećim uzrocima prevremene smrti žena u Srbiji SKRINING ZA ŽENE OD 50 DO 69 GODINA
- Rak dojke predstavlja vodeći maligni tumor u obolevanju i umiranju žena u Srbiji. Takođe, rak dojke je jedan od vodećih uzroka prevremene smrti kod žena u Srbiji i meren godinama izgubljenog života, karcinom dojke je na trećem mestu kao uzrok smrti kod žena starosti od 45. do 64. godine, posle cerebrovaskularnih bolesti i ishemijske bolesti srca – kažu u Institutu za javno zdravlje Vojvodine.
Kada se otkrije na vreme, rak dojke je izlečiv u više od 90 odsto slučajeva, jer su tada terapijske mogućnosti veće i lečenje efikasnije, čime se podiže kvalitet života obolelih žena. Rak dojke predstavlja vodeći uzrok obolevanja i umiranja od malignih bolesti širom sveta.
Danas postoje čvrsti dokazi da su najvažniji faktori rizika za nastanak karcinoma dojke, pored ženskog pola, starije životno doba, genetska predispozicija, dužina reproduktivnog perioda, broj porođaja, godine pri rođenju prvog deteta, gojaznost, pušenje, egzogeni estrogeni, konzumacija alkohola, proliferativne bolesti dojke, karcinom kontralateralne dojke ili endometrijuma, izloženost zračenju, fizička neaktivnost i uticaj geografskog podneblja.
Studije su pokazale da je kod skoro 50 odsto žena veličina malignog tumora bila preko 2 cm, sa već postojećim bližim ili udaljenim metastazama, što može predstavljati jedan od razloga velike smrtnosti
- Neke od ovih faktora nije moguće menjati, dok je na druge moguće uticati. Visoka učestalost obolevanja od raka dojke mora se u izvesnoj meri pripisati činjenici da do danas nisu otkriveni ili do kraja razjašnjeni svi uzroci njegovog nastanka, što dodatno naglašava da je pored mera primarne prevencije od ključnog značaja rano otkrivanje raka dojke. Rak dojke se kod znatnog broja žena u Srbiji otkriva kasno. Studije su pokazale da je u Srbiji kod manje od trećine žena dijagnostikovan maligni tumor koji je manji od 2cm i lokalizovan je na tkivu dojke – navode u Institutu.
Nažalost, studije su pokazale da je kod skoro 50 odsto žena njegova veličina bila preko 2 cm, sa već postojećim bližim ili udaljenim metastazama, što može predstavljati jedan od razloga velike smrtnosti žena obolelih od raka dojke u Srbiji. Imajući ovo u vidu, kao jedina efikasna mera za smanjenje stope umiranja od ove bolesti je rano otkrivanje, odnosno sekundarna prevencija.
Projekat „Prva mamografija”
Pokrajinski sekretarijat za zdravstvo AP Vojvodine finansira Projekat „Prva mamografija” i od jula 2019. godine započeto je sprovođenje mamografije, sa pokretnim mamografom, prvenstveno u seoskim sredinama u opštinama sa nedostajućim kapacitetima za sprovođenje mamografije na teritoriji APV. Sprovođenje mamografije je započeto sa jednim mamografskim autobusom, a od 2020. godine sa dva mamografska autobusa. Učesnici u projektu su Klinički centar Vojovodine, Institut za onkologiju Vojvodine i Institut za javno zdravlje Vojvodine.
Od jula 2019. do 2023. godine ukupno je urađeno 19.898 mamografija, pri čemu je dijagnoza malignog tumora dojke postavljena kod 159 žena (0,8 odsto). Žene sa postavljenom dijagnozom upućuju direktno na Institut za onkologiju Vojvodine, hirurgu onkologu, sa ciljem da od datuma skrininga do započinjanja terapije (operacija ili hemoterapija) prođe manje od 35 dana.
- Organizovani skrining raka dojke se kontinuirano sprovodi u 35 opština na teritoriji Republike Srbije, u kojima se mamografsko snimanje obavlja u zdravstvenim ustanovama i dodatno u 21 opštini u kojima se snimanje vrši pokretnim mamografom. Na organizovani skrining raka dojke pozivaju se žene starosti od 50 do 69 godina i predviđeno je da se radi svim ženama navedenog uzrasta na dve godine – ističu u Institutu.
LJ. Petrović