GARDA POSTALA REDOVNO PRISUTNA NA CRKVENIM DOGAĐAJIMA Predsednik Vučić i ministar Vučević vratili vojne sveštenike, dve institucije sa najvećom podrškom naroda crkva i vojska

Patrijarh Porfirije: Za razliku od mnogih, u našoj vojsci nema sveštenika

Jedinstvo su u svojim besedama potvrdili i Episkop bački Irinej i tadašnji gradonačelnik Novog Sada Miloš Vučević. Danas takva svečanost deluje sasvim prirodno i kao redovna pojava u javnom životu, ali pre nešto više od jedne decenije to nije bio slučaj. Samozvane elite, koje su decenijama uzurpirale

državni aparat, posmatrale su Srpsku Pravoslavnu Crkvu sa velikim podozrenjem, pa i prezirom. Kako u sistemima poput vojske, tako i u lokalnim samoupravama.

Kakvo je stanje bilo u Vojsci Srbije najbolje svedoči podatak da je 2007. godine Vojna gimnazija u Beogradu bila jedina srednja škola u zemlji bez veronauke, te da vojnici nisu mogli da računaju na posni obrok, iako se skoro 70% njih u anketama izjašnjavalo kao religiozno. Sadašnji patrijarh, a tadašnji Episkop

jegarski Porfirije, zadužen za odnose SPC i oružanih snaga, kasnije prvi Episkop vojni, najbolje je opisao situaciju: „Za razliku od gotovo svih armija u savremenom svetu, u Evropi, Americi, Aziji i Africi, u našoj vojsci nema sveštenika, a u kasarnama nema verskih objekata.“

Tek Vučić 2013. vratio vojne sveštenike, kapelane i imame

Verska služba je ipak nekako formalno vraćena u vojne jedinice uredbom Vlade iz 2011. godine, ali je taj povratak suštinski tekao veoma sporo. Prvi vojni sveštenici, kapelani i imami stupili su u vojnu službu 2013. godine, dok je ministar odbrane bio Aleksandar Vučić, što je dalo impuls mnogim važnim procesima u vojsci. Miloš Vučević danas, u godini koja označava deceniju od povratka verske službe u vojsku, kao prvi potpredsednik Vlade i ministar odbrane, upravo nastavlja i na najozbiljniji način sprovodi politiku vraćanja Srpske Pravoslavne Crkve u one državotvorne sfere čiji je deo vekovima bila.

Tako je u Prvom svetskom ratu, u jedinicama Srpske vojske, učestvovalo nekoliko stotina sveštenika, od kojih su mnogi izgubili živote starajući se duhovno za svoje saborce. Verska služba pratila je u Srbiji vojni poziv od najranijih dana njegovog profesionalnog ustrojavanja 1839. godine. Pored pravoslavnih sveštenika, na Solunskom frontu bili su aktivni i vojni imami, rabini i kapelani, baš kao i danas. Vojni sveštenik je, u prvim redovima odbrane Srbije 1914, kao dobrovoljac, bio i Sveti Nikolaj Žički i Ohridski. Upravo oko njegovih moštiju sabrala se, na ovogodišnjoj Spasovdanskoj litiji u Beogradu, sva uzvišena simbolika odnosa Vojske Srbije i Srpske Pravoslavne Crkve. Osim što su oružane snage dale ključni logistički i organizacioni doprinos dolasku lelićkog svetitelja u prestonicu, posebnu svečarsku i ceremonijalnu ulogu imala je Garda. Ova jedinica, rezervisana za najviše državne počasti, tokom protekle decenije postala je redovno prisutna na crkvenim svečanostima i važnim događajima, poput sahrane blaženopočivšeg patrijarha Irineja.

Srbija ne treba da se stidi vojničkih tradicija oslonjenih na hrišćanstvo

Patrijarh Porfirije je, u martu ove godine, gardijskog kapeli darovao ikone Svetog Đorđa i Svetog despota Stefana, patrona srpske vojske, koji je prvi put proslavljen u avgustu. Tom prilikom ministar Vučević je rekao:

„Mislimo da je jedinstvo prirodan tok i ono što je neprirodnim putem bilo prekinuto pre nekoliko decenija danas dobija one obrise kako treba da bude i što proizilazi iz karaktera i bića našeg naroda i naše države, naše crkve i naše vojske. Dve institucije, uz predsednika, sa najvećom podrškom u narodu uvek su crkva i vojska i kada su zajedno onda smo nepobedivi i nesalomivi, pre svega duhom i verom, ali i hrabrošću i odlučnošću.“

Novi zamajac u produbljivanju duhovnosti srpskog vojnika uz ministra Vučevića daće i novi Episkop vojni Dositej, nekadašnji oficir Vojske Jugoslavije, koji je rukopoložen u decembru prošle godine, a na dužnost stupio u maju 2023. Posebno crkveno zvanje za potrebe vojske jeste praksa širom sveta, pa tako španska vojska ima Vojnu nadbiskupiju Španije, Velika Britanija Departman kapelana Kraljevske vojske, dok Ruska Pravoslavna Crkva ima Sinodalno odeljenje za saradnju sa Oružanim snagama. Srbija se, posvećenošću svojih duhovnika i svešću svog državnog rukovodstva, vraća u društvo zemalja koje se ne stide vojničkih tradicija, oslonjenih na hrišćanstvo, ali i moralne vertikale drugih tradicionalnih monoteističkih religija.

Sava Stambolić, analitičar