Žitelji Karlovačkih Vinograda osnovali udruženje  

Predsednik novoosnovanog udruženja Aleksandar Rajilić napominje da su ih loši infrastrukturni uslovi za život ujedinili, u prvom redu urušen put do Karlovačkih Vinograda, koji je dodatno devastiran zbog izgradnje brze pruge, kao i atarski puteljci kojima se teško probijaju do kuća, ali još više činjenica da se permanentno ugrožava i ekološka sredina.

– U vreme kada smo postigli saglasnost o tome da samo udruženi  možemo dostići željene ciljeve, do svih nas je stigla zabrinjavajuća informacija o ugroženosti podunavskog mrmoljka, zaštićene vrste vodozemaca koji obitava u barama Karlovačkih Vinograda – kaže Rajilić. – Saznali smo da su četiri barice, gde je on već duže našao stanište, zatrpane ili, ako nisu, da će uskoro biti. Zato smo odlučili da se udružimo s osnovnom idejom da pokušamo da zaštitimo sveukupnu ambijentalnu celinu kraja u kojem živimo.

Rajilić ističe da je stav Udruženja da u pogledu zaštite mrmoljka   prvo treba obaviti konsultacije sa stručnjacima da ne bi delovali ishitreno i preduzimali poteze koji mogu naneti veću šetetu od koristi.

U prilog činjenici da u svemu nastoje da deluju planski, govori i podatak da su članovi udruženja oformili više radnih grupa da bi im područje delovanja bilo šire, a efekti veći. Nedugo pošto su obavili formalnosti registracije, prvi zadatak im je bio da u razgovoru s nadležnima u karlovačkoj opštini dođu do odgovora na pitanje kada mogu računati da će im put biti rekonstruisan.

– Mnogo toga nam nedostaje, počev od pijaće vode, preko gasa, uličnog osvetljenja, poneke klupe – kaže jedan od članova Udruženja, a od ove godine i žitelj Karlovačkih Vinograda Radovan Pantović. – Najgora situacija je s putem, koji je potpuno devastiran. U JKP „Belilo“ su nam savetovali da se obratimo opštinskim čelnicima ne bi li oni uspeli da izdejstvuju da izvođač radova, u sklopu gradnje brze pruge, put dovede u upotrebno stanje pošto je završi. Neke stvari kao udruženje smo u mogućnosti da uradimo, ali ne sami. Zato tražimo partnere i saradnike jer samo kroz saradnju i partnerstvo možemo nešto postići.

Karaš – neolitsko naselje

Prvo arheološko istraživanje u Sremskim Karlovcima obavljeno je upravo na jednom od lokaliteta u sadašnjim Karlovačkim Vinogradima – u Karašu. Karlovački arheolog Miodrag Grbić 1927. i 1928. godine obavio je sondažno istraživanje na mestima Laka staza i Đubrik, otkrivši ostatke neolitskog naselja, koje pripada vinčanskoj kulturi, i to poznijoj fazi.

Otkrivene su tom prilikom dve zemunice – jame, od kojih je jedna imala peć i podnicu od zapečene gline i služila za stanovanje, dok je druga korišćena kao jama za otpatke. U obema su nađeni ostaci zidova od pruća oblepljenog blatom, glineno posuđe, kao što su lonci, zdele, minijaturne posude, kamene i koštane alatke, poput sekira, nožića, šila, te jelenski rogovi.

Obojica tvrde da je to kraj pun potnecijala, koje treba prepoznati, i lepota, koje se često zanemaruju. Kao jedan od glavnih aduta, navode da je to predeo koji odiše mirom i tišinom. Zahvaljujući maloj frekvenciji ljudi, u nekim delovima priroda je gotovo netaknuta. Odlikuje ga bogatstvo biljnog i životinjskog sveta, što potvrđuje i samo prisustvo mrmoljka. Matej je potes u kojem je rodonačlenik racionalnog pčelarenja kod Srba, profesor Jovan Živanović imao pčelinjak, a i danas predstavnici te porodice, ali i drugi, u priličnoj meri gaje tu pčele. O Dunavu i pogledu koji puca na reku i okolinu da se i ne govori.

Vina dva sunca

Odlični poznavalac lokalne istorije dr Žarko Dimić kaže da je područje, poznato danas pod imenom Karlovački Vinogradi, istorijski bogat, ali nedovoljno istražen kraj. Osim Karaša, velikog neolitskog naselja, vredan pažnje je i Matej, za koji se veruje da čuva ostatke srednjovekovnog dvora kralja Dragutina, te dve vile rustike iz rimskog perioda. Kraj je karakterističan po odličnim uslovima za uzgoj loze zbog položaja i fenomena vina dva sunca. Svojevremeno su arheolozi otkrili u blizini Dunava u Čortanovcima ostatke  rimskog utvrđenja Ad Herculem, ali i prošle godine, prilikom gradnje pruge, u Prosjanicama otkopani su tragovi rimske naseobine.

– Za sada Udruženje ima 28 članova – kaže Rajilić, i dodaje da su vrata „Karlovačkih Vinograda“ otvorena svima. – Ako se akcijama koje budemo organizovali pridruže po dva člana iz porodica s Karaša, Mateja i Krivca, možemo računati na tri stotine ljudi. U planu su nam različite radionice i edukacije kojima želimo da podignemo svest mladih o tom kraju radi unapređenja onog što je zaista dobro svih nas.

foto: privatna arhiva