Predstavljanjem monografije krunisano obeležavanje 230 godina Karlovačke gimnazije

Monografija je po zamisli autora, koji je i sam bio đak Karlovačke gimnazije, koncipirana tako da prikaže da je najstarija srpska gimnazija deo velikog nacionalnog projekta i osvetljava mnoge ličnosti, događaje i razvoj školstva. Pisana je na osnovu građe iz bečkih arhiva, Arhiva Vojvodine i SANU, kao i dokumenata iz škole. Za razliku od mnogobrojnih dela objavljenih do sada o prvoj gimnaziji u srpstvu, sadrži spisak svih đaka, kao i poglavlje koje se odnosi na njeno stradanje tokom Drugog svetskog rata i ustaškog režima.

Žarko Dimić je govoreći preksinoć o nastanku gimnazije 1791. godine, posebno naglasio ulogu i značaj Srpske pravoslavne crkve u tome, a naročito zalaganje mitropolita Stefana Stratimirovića kao ključne figure u tom poduhvatu.

- Taj projekat mitropolita Stratimirovića je jedan od naznačajnijih za srpski narod – rekao je Dimić. - Čitava plejada istaknutih Srba je izašla iz gimnazije, među njima su Sima Milutinović Sarajlija, Branko Radičević, a iz novije generacije Dejan Medaković, Vida Ognjenović, Borislav Mihajlović Mihiz i mnogi drugi. Ovo je projekat u kom se srpski narod složio i skupio novac da se osnuje gimnazija jer je austrijski dvor tražio garancije da se škola može izdržavati iz sopstvenih izvora i da se mogu obezbediti plate profesorima. Sam Stratimirović, za razliku od Dimitrija Anastasijevića Sabova i drugih Karlovčana priložnika, nije dao dinara za osnovanje, ali jeste za podizanje Bagođejanija, ustanove u koji su siromašni đaci imali besplatno stan i hranu. Vrlo brzo Stratimirović osniva i biblioteku, Karlovačku bogosloviju, što je njegov posebno promućuran gest jer su tu školu mogli da upišu oni koji su prethodno završili gimnaziju, čime je bogoslovskom učilištu dat rang teološkog fakulteta.

Kao primer izuzetne brige Stratimirovića za školovanje srpskog podmlatka, Dimić je naveo da je mitropolit puno vodio računa o izboru profesorskog kadra i dovodio najškolovanije ljude toga doba, koje je nalazio, pre svega, među Slovacima pa su tako prvi profesori i direktori bili propadnici tog naroda, a iako su gimnaziju podigli Srbi svojim novcem, u njoj su mogli da se školuju i katolici i protestanti.

Kako je preksinoć rečeno, u monografiji skorašnji događaji nisu detaljno opisani, već je ostavljeno da se nakon određenog vremena napravi novi osvrt. Radovan Kovačević je prve primerke monografije uručio zaslužnima, među kojima su episkop sremski Vasilije, gradonečelnik Novog Sada Miloš Vučević, predsednik karlovačke opštine Aleksandar Stojkečić, direktor novosadske Gimnazije „Jovan Jovanović Zmaj“ Radivoje Stojković i drugi.

Na preksinoćnoj promociji govorili su sadašnji direktor Karlovačke gimnazije Branko Stojkov, direktor Izdavačke kuće „Data status“ Predrag Đurković i urednik Srđan Ercegan, istakavši značaj te prosvetne ustanove za nacionalni identitet i kulturu.

Predstavljanju knjige prisustvovala je i članica Gradskog veća Novog Sada Dina Vučinić, koja je rekla da su mnogi znameniti ljudi bili karlovački profesori i đaci, a zahvaljujući ovoj knjizi njihova imena, kao i najvažniji događaji iz prošlosti škole, ostaviće trag u večnosti.     

Z. Milosavljević