Obeležavanje 260 godina Saborne crkve u Sremskim Karlovcima
Naučnim skupom, izdavanjem monografije, izložbom, ali i komercijalnim potezom koji se sastoji iz puštanja u promet 1.000 buteljki vina pod imenom „bimba”, kako se zvalo čuveno zvono Saborne crkve, u Sremskim Karlovcima će na jesen biti obeleženo 260 godina od početka gradnje tog katedralnog hrama.
Izgradnjom te velelepne sremskokarlovačke crkve od 1758. do 1762. godine na temeljima nekadašnjeg Hrama Svetog Nikole mitropolit Pavle Nenadović zaokružio je zapravo mitropolijski kompleks, koji je pre njega, podizanjem tadašnjeg Patrijaršijskog dvora i kapele, započeo patrijarh Arsenije Četvrti Jovanović Šakbenta, nakon što su Sremski Karlovci postali sedište Karlovačke mitropolije, posle druge Seobe Srba.
– Potreba da se iskaže i naglasi sve ono što svedoči o važnosti, jedinstvenosti, ugledu i lepoti hrama, biće ostvarena objavljivanjem opsežene i detaljne monografije o Sabornoj crkvi, na čijoj izradi rade ekipa stručnjaka iz istorije, istorije umetnosti i kulture, a pod rukovodstvom episkopa sremskog Vasilija – kaže sadašnji sateršina tog hrama protojerej mr Jovan Milanović. – Izdavač monografije je Eparhija sremska, Saborna crkva, a autori su Aleksandar Stojkečić i Jovan Milanović. Recenzenti dela biće protojereji-stavrofori Velizar Živanović i Dušan Petrović, dr Žarko Dimić i dr Nenad Ninković. Smatramo da to izdanje u pogledu ilustracija treba da obiluje fotografijama hrama pre Drugog svetskog rata, ne samo onim koje su do sada objavljivane nego i onima iz privatnih arhiva i kolekcija, i zato smo pozvali sve koji tako nešto poseduju da nam ih ustupe, donesu na skeniranje i na taj način daju svoj doprinos nastanku takvog kapitalnog dela. To mogu da urade svakog dana u Sabornoj crkvi.
Patrijarhov dar
Patrijarh Georgije Branković je povodom svog jubileja – 75 godina života, pola veka svešteničke službe i 23 godina arhijerejske poklonio 1905. godine Sabornoj crkvi zvono koje su zvali Bimba. Bilo je teško 3.185 metričkih centi ili 159.250 kilograma. Izliveno je u Temišvaru, a patrijarh ga je platio 13.500 kruna. Po sećanju Teodore Petrović Majice, podizalo ga je dvadesetak ljudi s kola koja su vukla četiri vola. Uništeno je tokom Prvog svetskog rata, kada su austrijske vlasti od Karlovčana oduzimale, osim hrane, i metalne predmete. Razbijeno u deliće, završilo je kao sirovina za topovsku đulad. Zvono je opisao u pripoveci „Koga to bimba oglašava“ i Veljko Petrović.
Značajna godišnjica Sabornog hrama biće obeležena i naunim skupom pod nazivom „Sremski Karlovci juče, danas, sutra”, koji će biti održan polovinom oktobra. Iako je tako koncipiran, akcenat skupa biće usmeren na jubilej Saborne crkve, ali i na sedamdesetogodišnjicu obnavljanja Eparhije sremske. Na skupu će biti razmatrane teme kao što su istorija, obrazovanje, teologija, umetnost, kulturno-istorijsko nasleđe kao razvojni potencijal. Predviđeno je i izdavanje zbornika radova s tog multidisciplinarnog stručnog skupa. Planirano je da tada budu otvorena izložba o crkvi i promovisana monografija.
Odbor za proslavu namerio je da istoriju Saborne crkve „pretoči” u buteljke vina koje se nakon višedecenijske pauze ponovo toči u patrijaršijskom podrumu u Sremskim Karlovcima nakon što je obnovljena i proizvodnja grožđa, a koje će nostiti ime jednog od simobla Saborne crkve, zvona koje joj je poklonio patrijarh Georgije Branković – Bimba. Zamišljeno je da to ime nose po jedno belo i crveno vino.
Milanović napominje da je ovo godina jubileja, ne samo za Sabornu crkvu i Eparhiju sremsku nego i epskopa sremskog. Vladika Vasilije je pre četiri decenije seo u episkopski tron, od čega je 32 godine na čelu Sremske eparhije.
Z. Milosavljević
