Muzej pčelarstva ustanovio nagradu za istraživačko novinarstvo

profesora srpskog jezika, Muzej pčelarstva i Vinska kuća „Živanović” ustanovili su nagradu „Profesor Jovan Živanović“ za istraživačko novinarstvo u oblasti predstavljanja tradicije pčelarstva i vinogradarstva. Iza svega stoji jasna namera vlasnika tog, po mnogo čemu jedinstvenog muzeja i vinske kuće, i potomaka čuvenog profesora Živanovića, da podrže medijsku afirmaciju tema iz života sela, a posebno pomenutih dveju. Prvi dobitnik biće novinar, pisac i slikar Bogdan Ibrajter Tane. Priznanje, rad slikara i grafičara Slobodana Kuzmanova Kuze, Ibrajteru će biti uručeno uz umetnički program, razgovor, druženje i degustaciju meda i vina porodice Živanović danas u 17 časova u Muzeju pčelarstva u Sremskim Karlovcima.

Nimalo slučajno, svečano uručenje nagrade priređuje se danas, na praznik Svetog apostola i jevanđelista Mateja. Sveti apostol i jevanđelista Matej je slava Muzeja, a to jevanđeosko ime nosi i potes u sremskokarlovačkom ataru u kojem je profesor Jovan Živanović formirao svoj pčelinjak, što je označilo početak sage o racionalnom pčelarstvu kod nas, koje je on začeo, prekinuvši dotadašnju tradiciju gušenja pčela radi vađenja meda, što je sve kasnije uslovilo i nastanak sadašnjeg porodičnog muzeja.   – Matej je dar božiji, nikakvo čudo što je tamo Jovan Živanović  pronašao pčelu i sebe – kaže njegov praunuk Žarko Živanović. – Mi smo svi sentimentalni kada je Matej u pitanju. U Velikom Mateju, za koji se kaže da pridev „veliki” koji stoji uz njega ne opisuje njegovu površinu, nego ukazuje na potencijale koje poseduje, Jovan Živanović je podigao najpre voćnjak u koji je uneo i prvih osam košnica-pletara. Učinio je to na nagovor Đorđa Natoševića, a pčele su mu vratile snagu i zdravlje, što on pominje i u svojoj „Odi pčeli“.

Ta „Oda pčeli”, kao i veliki deo zaostavštine profesora Živanovića, koju čine lični i predmeti koje je koristio prilikom pčelarenja, poput istresaljke iz 1876. godine, parnog topionika za med iz 1881, košnice-crkvice iz 1880, košnice pletare, ali i knjige, časopisi koje je kao filolog i pčelar napisao, čuvaju se u Muzeju od 1968. godine, kada je nastao. A nastao je trudom i zalaganjem profesorovog unuka Borivoja Živanovića ne bi li sačuvao od osipanja ono što je iza tog vrsnog filologa i rodonačelnika racionalnog pčelarenja ostalo.

Profesor Jovan Živanović je osnovnu školu i gimnaziju završio u Sremskim Karlovcima. Kao jedinac, po želji majke, trebalo je da ostane na porodičnim poslovima, ali je on to odlučno odbio i posle gimnazije odlazi u Beč, na univerzitetske studije filologije. Diplomirao je 1862. godine kod profesora Frana Miklošiča. Ponuđena mu je katedra u Beču, ali se on vraća u svoje Karlovce 1865. godine, gde ga Visoki patronat Gimnazije postavlja za profesora srpskog jezika s obavezom da ne uvodi novotarije Vuka i Daničića. Uporedo s radom u Gimnaziji, Jovan Živanović predaje i u Bogosloviji, u početku samo crkvenoslovenski jezik, a od 1875. godine i pčelarstvo. Tamo je, zahvaljujući njemu, zaživela katedra za pčelarstvo, druga u Evropi.

Oženio se Jelenom Bukovalas iz tadašnjeg Bečkereka, s kojom je izrodio petnaestoro dece. Iz zdravstvenih razloga, a nastavljajući ujedno tradiciju Karlovaca i svoje porodice, bavio se i vinogradarstvom i proizvodnjom vina. 

Profesor Jovan Živanović je, kako kaže njegov praunuk, bio jedan od osnivača Srpskog učenog društva, koje je preraslo u Srpsku kraljevsku akademiju, gde je bio dopisni član. Godine 1904. Živanović je osnivač i prvi predsednik Društva srpskih književnika, novinara i umetnika, sa sedištem u Sremskim Karlovcima, koje je preteča današnjeg Društva novinara Vojvodine, što je samo razlog više za ustanovljenje novinarske nagrade koja nosi njegovo ime. Bio je član više uglednih ustanova i društava, među kojima i Matice srpske, počasni i redovni član Srpskog poljoprivrednog društva, počasni član Češkog zemaljskog centralnog pčelarskog društva.

Delo Jovana Živanovića u oblasti pčelarstva i vinogradarstva najpre nastavlja njegov sin Žarko J. Živanović, koji drži nastavu praktičnog pčelarstva u pčelinjaku u Mateju, jednom od najlepših u Evropi, a kada to vremenski uslovi nisu dozvoljavali, u današnjoj karlovačkoj ulici Jovana Živanovića, u pčelinjaku „Žarkovac“. Uspeo je da sačuva većinu očevih dela, knjige, časopise i predmete koji su danas eksponati u Muzeju pčelarstva. Biblioteka profesora Živanovića se danas nalazi u  Karlovačkoj gimnaziji, kao zbirka s najvećim brojem naslova.

Muzej pčelarstva s vrednim blagom koja se čuva u njemu, a koje na osobit način posetiocima prezentuje Žarko Živanović, najposećenija je turistička destinacija u Sremskim Karlovcima. Obišli su je posetioci s četiri kontinenta, od visokih državnih zvaničnika i diplomata do predškolaca, i što je najzanimljivije, za postizanje tako visokog rejtinga među turistima nije joj bila potrebna posebna marketinška kampanja. Snagom reči njenog promotera, i onoga što predstavlja u nacionalnoj i istoriji Karlovaca, prokrčila je put do srca posetilaca.

Od pre desetak godina staru zgradu Muzeja zamenila je nova, koja je replika zdanja koje je podigao profesor Jovan Živanović u Mateju. Najnovija generacija porodice vratila je ugled čuvenih Živanovićevih vina, a to nastoji da uradi i s pčelinjakom u Mateju, dajući primer kako se postupa s porodičnom tradicijom i održava kontinuitet.

Z. Milosavljević