LEDENA TIŠINA U KCNS Otvorena izložba o stradanju pravoslavnih sveštenika
U okviru obeležavanja 78 godina od Novosadske racije, u Klubu „Tribina mladih” Kulturnog centra Novog Sada otvorena je izložba „Stradanje pravoslavnih sveštenika tokom Šajkaško-novosadske racije”.
Izložbu, koju je priredio i organizovao Istorijski arhiv grada Novog Sada, u saradnji s KCNS-om i Eparhijom bačkom, posetioci mogu pogledati do 27. januara.
Organizatori su, po rečima direktora Istorijskoh arhiva Petra Đurđeva, želeli da na izložbi, kroz životopise poginulih, prikažu koliko je to velika tragedija, ne samo za Crkvu već za celokupan narod koji ovde živi.
– Podatak da je u tako kratkom periodu, od 4. do 23. januara, stradalo 15 svštenoslužitelja, zajedno s dva bogoslova, govori o tome da je Pravoslavna crkva bila jedna od glavnih meta okupacionog režima – objasnio je Petar Đurđev. – Među prvima su stradali sveštenici, učitelji lekari, ali i zanatlije, trgovci i viđeniji srpski i jevrejski domaćini, koji nisu imali baš mnogo veze s Narodnooslobodilačkim pokretom.
Đurđev je objasnio da je izložba kombinacija arhivske građe, serijskih publikacija i fotografskih materijala, te da predstavlja prvi korak u daljem izučavanja tog segmenta racije.
– Želeli smo da konkretnim žrtvama damo njihovu ličnost da bi ljudi shvatili koliko je to strašan zločin, a ne da se bavimo isključivo brojkama – napomenuo je direktor Arhiva.
U Raciji su stradali žabaljski parosi Miloš Katić, Čedomir Eremić i Georgije Živanov, zatim čuruški sveštenici Branko Vakanjac i Pavle Kostić, protojerej Anđelko Grbić iz Đurđeva sa suprugom Olgom, protonamesnik iz Titela Georgije Parabućski, protoprezviter mošorinski Svetozar Vlaškalić i sveštenik gospođinački Jovan Vislavski. Živote su izgubili i bogoslov Dušan Vlaškalić, kaluđer Vojin Ljubičić i bogoslov iz Čuruga Stevan Maslovarin.
Drugi svetski rat je na prostorima bivše Jugoslavije doveo do užasnih stradnja civila, a ta sudbina nije zaobišla ni stanovništvo Bačke, Srpsku pravoslavnu crkvu i njene vernike. Već po ulasku mađarskih trupa ubijeni su protojerej Vasilije Stojadinović u Čurugu i protojerej Hayi Dimitrije Bokšan u Somboru. Nakon toga je usledilo pljačkanje pravoslavnih crkvenih opština, zadužbina i manastira.
Sve to bilo je samo uvertira za događaje iz 1942. godine, kada su Srbi i Jevreji doživeli „Vartolomejsku noć” koja je, nažalost, trajala od 4. do 30. januara. Na udaru mađarske vojske bili su stanovnici Žablja, Čuruga, Gospođinaca, Šajkaša, Loka, Mošorina, Vilova, Gardinovaca, Titela, Novog Sada i Starog Bečeja.
U Novom Sadu su ubijeni protojerej, član Crkvenog suda Eparhije bačke Milivoj Popović, protojerej arhijerejski namesnik Vladislav Jankulov, protojerej Stevan Ivančević, jerej Veljko Zucajić, profesor Bogoslovije u Sremskim Karlovcima i đakon pri Sabornom hramu u Novom Sadu Aleksandar Erdeljan.
Programom „Ledena tišina”, koji je posvećen nevino stradalim žrtvama, KCNS već osmu godinu zaredom obeležava dva značajna datuma – 21. januar, početak Novosadske racije i 27. januar, Dan sećanja na žrtve Holokausta.
J. Vukašinović
Foto: S. Šušnjević