Kać – prigradsko naselje starije od Novog Sada

U vreme formiranja do sela su dopirali zalivi i rukavci Dunava, koji su tokom 18. veka isušeni i pretvoreni u ritove i njive. Interesantno je da su u okolini tog naselja do pre nekoliko vekova, postojala još dva sela: Bikač, između Kaća i Novog Sada, i Kuždin, između Kaća i Đurđeva. U sastav novosadske opštine kao mesna zajednica Kać je ušao 1. januara 1960. godine.

– Smatra se da ime mesta potiče od keltske reči „kac”, što znači „nasip” ili „utvrđenje”, pošto Kać, gledan s južne strane, zaista deluje kao da je na nasipu – pojasnio je lokalni istoričar i hroničar Vladimir Cvijin Spremo. – Kać je oduvek bio razvijeno mesto jer su glavni pravci ulica, koji se koriste i danas, ustanovljeni su još u srednjem veku, a od 1899. godine tuda prolazi železnička pruga Novi Sad – Titel. Prva osnovna škola datira iz 1783. godine, čiji je današnja OŠ „Đura Jakšić” naslednik. Kada je reč o kulturi i obrazovanju, meštanima je na raspolaganju biblioteka „Đura Jakšić” s fondom od 15.000 knjiga, ali u Kaću se čitalo i mnogo ranije jer je Srpska čitaonica osnovana još 1907. godine.

Cvijin napominje da su najpoznatiji verski objekti u Kaću Pravoslavna crkva Svetog oca Nikolaja, podignuta je 1844. godine, koja se nalazi se u centru, dok je ploča na mestu gde se uzdizala Nemačka protestantska crkva, koja je odlukom tadašnjih vlasti srušena 1947. godine, sa suprotne strane ulice. Krajem 2012. godine Kać je dobio i ženski manastir posvećen prazniku Vaskrsenja Hristovog.

Predsednik mesne zajednice Kać Uroš Lončar pojasnio je da je nakon izgradnje regionalnog puta Novi Sad – Titel i magistralnog puta Novi Sad – Zrenjanin, Kać mudro iskoristio svoj novi i povoljan položaj na raskršću prometnih saobraćajnica. Uvidevši veliki privredni i industrijski potencijal, ljudi su se odlučili da tu osnuju niz preduzeća, proizvodne hale, skladišta, kao i upravne zgrade.

– Možemo se pohvaliti da je sedište kompanije „Eneryi net”, koja je regionalni lider u oblasti grejanja, klimatizacije, ventilacije, instalacione i sanitarne opreme, s poslovnicama u 17 gradova u četiri države, odlučila da sedište osnuje u Kaću, što verujem da nije slučajnost – istakao je Lončar, i dodao da je, zahvaljujući jakoj industriji, broj Kaćana koji nemaju posao izuzetno nizak, a osim toga oko deset odsto meštana se bavi poljoprivredom. – Kać je već godinama potpuno komunalno opremljen. Fekalna i atmosferska kanalizacija je u potpunosti izgrađena, doduše na nekim mestima iziskuje sitne popravke, a sve veće saobraćajnice su asfaltirane, izuzev nekoliko kratkih ulica od 50 ili 100 metara. Zbog toga poslednjih godina ima nagoveštaja da će se Industrijska zona u Kaću širiti, što može samo doprineti daljem razvoju naselja.

Lončar je naveo da je broj stanovnika Kaća u stalnom porastu, te je u planu da se naselje što više uredi, da postane urbano naselje koje će ipak sačuvati svoju poseban šmek. Radi se na obezbeđivanju prostora za mnoga udruženja, poput onog za Klub penzionera u Ulici Stefana Nemanje, te izgradnji parka u centru, ulaganju u obrazovanje, sport i kulturu... Osim toga, Lončar je kazao da su meštani izrazili želju da sledeći korak ka modernizaciji naselja bude uvođenje besplatnog bežičnog interneta na glavnoj ulici, ali i da se ona „pokrije” kamerama da bi bezbednost bila na još višem nivou.

Po rečima istoričara i hroničara Vladimira Cvijina Sprema, privrednik i jedan od velikih dobrotvorasa Kaća Gojko Kunovac nepravedno je zaboravljen.

– Mnogi ga ubrajaju među najzaslužnije Kaćane, ali uzalud ćete tražiti njegovo ime u Enciklopediji Novog Sada, a nije se našao ni u najnovijoj monografskoj publikaciji o Kaću – iskren je bio Cvijin. – On je bio osnivač i vlasnik kompanija „Broveks” i „Unimet” koje se bave mašinskom obradom metala, a gde se zaposlio veliki broj građana, dok je Kaću donosio veliki prihod.

Kunovac je finansirao rekonstrukciju kolovoza glavnih kaćkih ulica (Svetosavske i Kralja Petra Prvog) u dužini od 4.200 metara, s dve saobraćajne i biciklističke trake omeđene betonskim ivičnjacima.

Kako je kazao predsednik mesne zajednice Uroš Lončar, Kać je poznat po Rukometnom klubu „Jugović”, koji je jedini osvajač Čeleny kupa od raspada SFRJ. Kaćani mogu još trenirati fudbal u istoimenom klubu, koji se ubraja među najstarije u Vojvodini, dok oni koju su manje spretni s loptom na raspolaganju imaju šahovski, karate i yudo klub.

U Kaću postoje i dve sportske hale. Prvu, čiji je kapacitet 1.000 gledalaca i koju sada koristi osnovna škola, nekada je koristio RK „Jugović”, sve dok nije prešao u novu, dvoranu „Hram”, u okviru Svetosavskog doma.

S. Kovač

Projekat „Prigradska naselja – od osnivanja do budućnosti” sufinansirao je Grad Novi Sad, a stavovi izneti u podržanom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio novac.