Iz Arhiva grada: Dom jugoslovenske radničke klase
NOVI SAD: Objekat koji se smatra za primer jednog od najboljih arhitektonskih dela sazidanih u Novom Sadu zgrada je Radničke komore, koja je podignuta 1931. godine na uglu tadašnjeg Bulevara kraljice Marije i Ulice generala Vasića (danas Bulevar Mihajla Pupina i Ulica Sonje Marinković).
Da se radi o izuzetnom zdanju bilo je jasno još u ono doba budući da je projekat te zgrade, njenom tvorcu Dragiši Brašovanu, doneo prvu nagradu u Pragu na izložbi moderne arhitekture.
Kako objašnjava direktor Istorijskog arhiva grada Petar Đurđev, Radnička komora kao institucija starala se o zaštiti prava radnika i bila je preteča današnje organizacije sindikata. Komora je osnovana 1922. godine sa osnovnom idejom da „štiti moralne i materijalne interese radnika“.
– Zgrada je izgrađena između 1930. i 1931. godine u maniru akademskoromantičarskog graditeljskog koncepta – kaže Đurđev. – Dom radničke komore je svečano otvoren 5. jula 1931. godine. Trospratna ugaona zgrada građena je od kvalitetnih materijala. Velike zidne površine obložene su fasadnom opekom u donjoj zoni i ravnim malterisanjem u gornjoj. Dva krila susreću se na uglu, gde simuliraju kulu.
Arhitekta Đorđe Tabaković, gradeći objekat na susednom uglu, dogradio je 1940. godine deo zgrade prema bočnoj ulici.
– Na stotu godišnjicu rođenja Svetozara Markovića, jednog od najistaknutijih socijalista i političara druge polovi 19. veka, a u spomen na njegov revolucionarni rad, čuveni vajar Toma Roksandić ukrasio je fasadu zgrade skulpturom radnika, koja simboliše ulogu i značaj objekta – objašnjava Đurđev.
Interesantno je da je 1935. godine zabeleženo da zgrada Radničke komore vredi 5,5 miliona dinara, ima 132 prostorije, biblioteku sa 70.000 knjiga i 15 čitaonica. Posle Drugog svetskog rata promenjen je naziv u Radnički dom „Svetozar Marković“. Veće adaptacije su izvedene 1978. godine kada je izmenjen izgled velike sale u prizemlju.
S. Kovač
