IZ ARHIVA GRADA: Bistrica spomenuta u XVI, a izgrađena u XX veku
Gradski kvart Bistrica to jest Novo naselje formiran je u etapama krajem sedamdesetih i početkom osamdesetih godina prošlog veka, kada je počeo da dobija obrise moderne urbanističke celine.
Kako pojašnjava direktor Istorijskog arhiva grada Petar Đurđev, prema starim mapama iz 16. i 17. veka na području današnjeg Novog Sada nalazilo se selo Bistrica, te se u spisima iz tog vremena prvi put i spominje, dok mu se od 18. veka gubi trag.
– Kartograf Lazarus je 1528. godine izradio kartu područja na kojem je danas Novi Sad, a gde se nalazio lokalitet sa nazivom Bištritz – kaže Đurđev, dodajući da je Bistrica inače slovenska reč koja označava brzu reku ili potok. – Prema dosadašnjim istraživanjima, taj naziv pominje se na ukupno sedam mapa koje potiču iz 16. i 17. veka. Ne može se sa sigurnošću reći na kom se delu područja današnjeg Novog Sada nalazilo staro naselje Bistrica. Arheolozi su nedavno na prostoru Novog naselja pronašli ostatke srednjovekovnog sela, ali ne i dokaze da je Bistrica bila baš na tom području, već pretpostavljaju da su naišli na ostatke nekadašnjeg naselja Donje Sajlovo.
U prvom Generalnom urbanističkom planu posle Drugog svetskog rata, 1950. godine, grad za taj prostor nije imao nikakav plan. Početak gradnje na tom mestu datira iz 1957. godine, kada su podizane prizemne stambene kuće, ali je tek revizijom Generalnog urbanističkog plana 1963. godine uspostavljen koncept Novog naselja. Do te godine ono je nosilo naziv Tozinovac, prema tadašnjem gradonačelniku Todoru Jovanoviću Tozi.
Interesantno je da se do 1992. godine taj kvart zvao Novo naselje, a potom je zvanično usvojeno ime Bistrica, iako se među Novosađanima nije odomaćilo, pa kada kažu Bistrica, uglavnom misle na mesnu zajednicu.
– Sadašnje obrise Novo naselje dobija između 1976. i 1980. godine masovnom gradnjom, kada je podignuto 4.250 stanova i kada su rekonstruisani odnosno izgrađeni putevi, vodovod, toplovod, kanalizacija, električne i telefonske instalacije, dok je po projektu Zavoda za fizičku kulturu izgradnja OŠ „Prva vojvođanska brigada” započeta 1. februara 1979, a završena u septembru 1980. godine – navodi Đurđev. – Neimari su se i u to doba borili sa podzemnim vodama na gradilištu. Problemi su nastali nakon naglog topljenja velike količine snega. U pomoć su pritekli radnici „Čistoće”, koji su cisternama neprestano crpli vodu. Problem je prevaziđen i do leta 1994. godine podignutno je više od 8.700 stanova. Danas na Novom naselju, koje se još uvek razvija, živi više od 50.000 stanovnika, a osim Detelinare i Limana jedan je od najgušće naseljenih delova grada.
S. Kovač
