Bogata istorija bioskopa u Novom Sadu

Ovako danas izgleda atmosfera u gradskim bioskopima, koji su u našem gradu još krajem 19. veka počeli da okupljaju ljubitelje sedme umetnosti. Podatak da su Novosađani prve filmske priče gledali u putujućim bioskopima govori nam da su izlasci u grad ove vrste bili daleko veća avantura nego u savremeno doba.

Ranije je Novi Sad imao mnogo više bioskopa nego danas, i to u različitim gradskim naseljima – u centru, na Telepu, Detelinari, u Petrovaradinu, dok je u prvoj deceniji novog milenijuma Srpska Atina ostala bez ijednog od njih.

U Pozorištu Dunđerskog, koje se nalazilo u dvorištu hotela „Vojvodina”, Novosađani su 1896. pogledali prvi film, i to godinu dana nakon velike premijerne projekcije braće Limijer u Parizu. Godine 1908. otvorena je dvorana Tivoli, na poljani kod Muzeja Vojvodine, a osim ljubitelja igranih predstava okupljala je i gledaoce avanturističkih filmova i burleske, praćenih zvukom tamburice i harmonike. Cena karte bila je 20 krajcara, a podatak da je kilogram teletine tada koštao 12 krajcara govori nam da je ovaj vid razonode za mnoge bio luksuz.

Prvi stalni bioskop bio je „Apolo”, gde je današnji istoimeni tržni centar, a izgrađen je 1910. godine. Kada je osnovan, okupljao je ozbiljniju publiku od one iz dvorane Tivoli. Uspeo je da kroz burnu prošlost preživi oba rata, ali je, nažalost, srušen 1979. godine.

Tri godine kasnije, nakon prvog bioskopa, napravljen je i drugi novosadski bioskop „Korzo” (1913) u Zmaj Jovinoj ulici (kod današnje pivnice „Gusan”), gde je premijerno prikazan prvi novosadski film „Detektiv kao lopov” Vladimira Totovića.

Zatim su se puštali filmovi na raznim mestima, među kojima su bioskop „Odeon” (dvorište današnje Vojvođanske banke), „Uranija” (ugao Trga galerija i Ulice Vase Stajića), „Reks”, „Narodni bioskop” (Tanurdžićeva palata), kao i „Luksor” (Jovana Subotića). Tako je i 1940. godine otvoren bioskop „Palas”, kasnije čuveni „Jadran”, koji je pre Drugog svetskog rata puštao velike filmske hitove Čarlija Čaplina. Kao ni u većini nabrojanih, ni u ovom bioskopu se više ne prikazuju filmovi, ali je bio jedan od retkih koji je nastavio da radi i u ovom veku (do 2008. godine).

Interesantan je podatak da su u periodu NATO bombardovanja 1999. godine bioskopske sale bile pune do poslednjeg mesta, a tada su prikazivani najčešće domaći filmovi uz nekoliko stranih blokbastera. Novi Sad je veću bioskopsku krizu doživeo desetak godina kasnije, od 2008. do 2010. godine, kada nije bilo stalnog bioskopa, ukoliko izuzmemo da su ponekad filmovi puštani u amfiteatru na Spensu.

Danas Novi Sad broji tri velika bioskopa. Osim „Arene Sinepleks”, naši sugrađani mogu da pogledaju nove filmske hitove od 2015. godine u tržnom centru „Big”, dok od 2018. to mogu da učine i u „Promenadi”. Novosađanima su dostupne i alternativne bioskopske sale gde se mogu pogledati kvalitetni filmovi, pa su tako često posećeni Kulturni centar Novog Sada, zgrada NIS-a, kao i mnoge druge kulturne ustanove poput CK13, KC „Lab” ili KS „Svilara”.

D. Klašnja, A. Čegar