POČINJE OBNOVA NAJZNAČAJNIJE PRAVOSLAVNE CRKVA U NOVOM SADU Za restauraciju veličanstvenog ikonostasa, freski i ornamenata izdvojeno 2.7 miliona dinara
Zavod za zaštitu spomenika kulture zaključio je krajem prethodne godine ugovor, vredan oko 2,7 miliona dinara, za izradu projekta
konzervatorsko-restauratorskih radova na ikonostasu, mobilijaru, slikama i zidnoj ornamentici u Sabornoj crkvi Svetog Georgija u Novom Sadu.
Projektovanje je, u postupku javne nabavke, povereno Studiju D art i Međuopštinskom zavodu za zaštitu spomenika kulture Subotica, koji su se obavezali da dokumentaciju neophodnu za obnovu izrade za 90 kalendarskih dana, od uvođenja u posao.
Najznačajniji pravoslavni hram u Novom Sadu - Saborna crkva Svetog Đorđa, glavna je episkopska crkva u Bačkoj i predstavlja spomenik kulture od velikog značaja. Prvi put se pominje 1720. godine kao manji hram, koji je 1734. godine zamenjen novim. Ta crkva vremenom je oronula, zbog čega je krajem 19. veka doneta odluka o njenoj drugoj, sveobuhvatnoj obnovi, prva je bila 1851. godine. Današnji izgled hram dobija početkom 20. veka, u velikoj obnovi za vreme vladike Mitrofana Ševića.
Nakon stradanja u Buni juna 1849, crkva je obnovljena od 1851. do 1853. godine i po projektu Gustava Šaibe, graditelja iz Pešte, podignut je nov toranj, dok su brodu hrama otvorena dva nova prozora. Pošto je oronula, 1902. godine usledila je obnava, po projektu Mihajla Harminca, arhitekte i preduzimača iz Budimpešte. U novi visoki zvonik ugrađena su zvona, čija je izrada naručena u Budimpešti. U drugoj obnovi, hram dobija nov mobilijar, kao i zidne kompozicije koje je naslikao Stevan Aleksić i ikonostas čiju je drvenu, rezbarenu konstrukciju uradila radionica „Retej i Benadek” iz Budimpešte, dok je ikone naslikao Paja Jovanović.
Najstariji spomenik
Pravoslavni krst od ružičastog mermera u porti Saborne crkve, iz druge polovine 18. veka, smatra se najstarijim javnim spomenikom u Novom Sadu. Najpre se nalazio na uglu Magazinskog i Lebarskog sokaka, Zmaj Jovine i Miletićeve ulice - kod nekadašnjeg zdenca Save Vukovića, dekorativnog bunara na tadašnjoj pijaci. Krst, koji je 1867. godine obnovila dobrotvorka Marija Trandafil, premešten je ispred Vladičanskog dvora 1910. godine, kada je uvedena tramvajska pruga, a u porti Saborne crkve nalazi se od 1957. godine.
„Slikar Paja Jovanović izradio je sve ikone na ikonostasu, ukupno 33, i istorijske slike iznad obe pevnice, ‘Krunisanje Stefana Prvovenčanog’ i ‘Sveti Sava miri zavađenu braću Vukana i Stefana’. Uradio je i dve velike ikone na tronovima (bogorodičin – levo i arhijerejski – desno), kao i zidnu ornamentiku”, objašnjavaju iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture u tenderskoj dokumentaciji.
U porti Saborne crkve nalazi se, inače, najstariji sačuvani spomenik Novog Sada - Bogojavljenski krst od ružičastog mermera.
Zbog konzervatorsko-restauratorskih radova, neophodno je obaviti ispitivanje ikonostasa, mobilijara crkve, zidnih slika i ornamentike.
To, kako se iz projektnog zadatka objavljenog na Portalu javnih nabavki može primetiti, između ostalog, podrazumeva snimanje zatečenog stanja sa detaljima karakterističnih oštećenja, ispitivanje tehnike izrade i pozlate, ispitivanje stabilnosti bojenog sloja zidne slike i mogućeg postojanja vazdušnih džepova, sondiranje bojenih slojeva i drvenih elemenata, sondiranje oplate, fizičko-hemijske analize karakterističnih uzoraka, identifikacija prethodnih restauratorskih intervencija i tehničko snimanje ikonostasa. Nakon ispitivanja, trebalo bi izraditi predlog radova, predmer i predračun, te utvrditi koliko će ti radovi trajati.
Foto: Grad Novi Sad i Zavod za zaštitu spomenika kulture
