ZAVOD ZA ZAŠTITU SPOMENIKA KULTURE RASPISAO TENDER Uskoro obnova ograde oko porte Nikolajevske crkve
Zavod za zaštitu spomenika kulture planira parterno uređenje porte Nikolajevske crkve, što podrazumeva obnovu zidanih ograda. Ponude na tender podnose se do 29. jula, a sporazum s izvođačima biće zaključen na period od 120 dana, pa se može smatrati da je to ujedno i rok za završetak svih radova.
Imajući u vidu sve rokove, uključujući i period za uvođenje izvođača u posao, mogla da počne do septembra, a nije zgoreg napomenuti da je u okoloni hrama Prenosa moštiju Svetog Nikolaja u toku rekonstrukcija vrelovoda.
Nikolajevska crkva izgrađena je tridesetih godina 18. veka, a u narodu je u to vreme nazivana i Nedeljkova crkva, po zadužbinaru Nedeljku Bogdanoviću. Pomalo skrivena od pogleda slučajnih prolaznika, ušuškana između Ulice Đure Jakšića i Trga Marije Trandafil, najmanja pravoslavna bogomolja u Srpskoj Atini, specifična je i po tome što je tu sačuvan zapis u kojem se prvi put pojavljuje današnji naziv grada - Novi Sad. Na baroknoj građevini manjih dimenzija, nad zapadnim pročeljem se ističu zvonik i manja kupola iznad centralnog dela naosa, a ikonostas je delo novosadskog slikara Pavla Simića.
O istoriji Nikolajevske crkve malo se zna, jer su crkvene knjige izgorele u bombardovanju Novog Sada 1849. godine, kada je hram Prenosa moštiju Svetog Nikolaja gotovo uništen. Nakon rušenja, upućen je poziv za obnovu, a među prvima su se javili veliki novosadski dobrotvori Jovan i Marija Trandafil, koji su, pored Bogdanovića, kasnije tu i sahranjeni, zajedno sa svojom rano preminulom decom Kostom i Sofijom.
Budući da je crkva neko vreme služila kao molitveni hram Grcima i Cincarima, pomoć su ponudili i Jovan Polit i Ananije Dera. Fasada je obnovljena, ali je nedostajalo novca za unutrašnje uređenje, pa je objekat do 1854. godine korišćen kao vojno skladište. Obnova je počela 1860. godine i završena je dve godine kasnije, a hram je ponovo oštećen tokom bombardovanja 6. aprila 1941.
Sređena barokna kapija iz 1748. godine
Na inicijativu Zavoda za zaštitu spomenika kulture Novog Sada pre tri godine rekonstruisani su barokna kapija iz 1748. godine i ogradni zid u Nikolajevskoj porti, na ulazu u dvorište Akademije umetnosti, kroz istoriju poznate kao Visarinova bolnica, Špitalj i Ubogi dom za beskućnike i bolesne. Taj objekat, izgrađen u prvoj polovini 18. veka, značajan je i zbog toga što je jedan od retkih koji je opstao posle bombardovanja Novog Sada 1849. godine.
Spolja gledano, Nikolajevsku crkvu krase dve pozlaćene kule, podignute u ruskom carskom stilu, koje podsećaju na kijevske i petrovgradske hramove. Osnova objekta je pravougaonog oblika sa polukružnim svodom na istočnoj strani i četvorostranim zvonikom na zapadnoj i uz zvonik je proširena sa dve manje podzvonarske prostorije. Masivan zapadni zid s portalom naknadno je dograđen. Sačuvane su kompozicije i pojedinačne figure svetitelja na zidovima, koje su rađene uljanom tehnikom, dok su vitraži na prozorima hrama postavljeni 1933. godine i delo su slikara ruskog porekla Vladimir Kuročkina.
Interesantan je podatak da su u hramu Prenosa moštiju Svetog Nikolaja krštena deca čuvenih naučnika Alberta Ajnštajna i njegove prve supruge Novosađanke Mileve Marić. Po želji dede Miloša Marića Eduard i Albert mlađi kršteni su po pravoslavnom obredu 20. septembra 1913. godine na Malu Gospojinu, a kum im je bio porodični prijatelj Lazar Marković.
J. Vukašinović
Foto: V. Fifa, S. Kovač
