SANIRAJU SE SAT I TORANJ NA TVRĐAVI Šteta nakon letošnjih oluja kao opomena
Simbol Petrovaradinske tvrđave i Novog Sada – satni toranj na gornjem Ludvigovom bastionu – biće uskoro saniran, budući da je Zavod za zaštitu spomenika kulture Novi Sad raspisao tender za građevinsko-zanatske i konzervatorsko-restauratorske radove, a koji je otvoren do 10. maja.
Kada će se početi sa obnovom i koliko će predviđeni radovi trajati i koštati, još uvek nije poznato, ali kako za „Dnevnik” kažu direktor Zavoda mr Siniša Jokić i konzervator savetnik Slobodanka Babić, projekat je nastao kao posledica letošnjih oluja tokom kojih je toranj pretrpeo veliku štetu.
– Pod snažnim udarima vetra, nosač dekorativnog vrha tornja je presavijen, jabuka iscepana, a elementi razbacani po okolnom prostoru. Usled vibracija kape tornja, potkrovni venac je znatno oštećen, kao i pokrivač same kape. Oštećenja su vidna i na fasadama zidanog dela tornja, kao i na brojčanicima sata i kazaljkama – pojašnjavaju naši sagovornici.
Na tornju se u proteklih deset godina dvaput radilo: 2013. obnovljena je fasada, zamenjene su šalukatre i unutrašnje platforme sa stepenicama, kao i pozlata jabuke i vetrokaza (zahvaljujući donaciji Tamburica festa), i 2016, kada je satni mehanizam automatizovan, a originalni obnovljen i konzerviran, te je ugrađeno novo zvono na četvrt sata (uz pomoć Rotari kluba „Novi Sad”).
– Predstojeći radovi obuhvataju zamenu oštećenih i degradiranih elemenata objekta, fasadnih i unutrašnjih zidova, zaštitne ograde i trotoara uz objekat, restauraciju i konzervaciju kape tornja s dekorativnim vrhom, brojčanika sa kazaljkama, fasadne stolarije i bravarije – kažu iz Zavoda.
Sanacija će podrazumevati i obijanje površina oštećenog maltera sa fasadnih i unutrašnjih zidova do zdrave podloge, odnosno opeke. Na spoljne zidove će se nanositi isključivo malteri koji su namenjeni renoviranju istorijskih objekata, nakon čega će se farbati silikatnom bojom u tonu po izboru konzervatorskog nadzora. Kada je reč o unutrašnjim zidovima, oni će biti malterisani krečnim malterom i premazani odležanim gašenim krečom. Na kapi tornja predviđena je zamena oštećenih elemenata drvene konstrukcije, kao i kompletna zamena krovnog pokrivača od bakarnog lima sa daščanom podlogom.
Toranj sa satom podignut je na severnom bedemu gornjeg Ludvigovog bastiona Petrovaradinske tvrđave polovinom 18. veka, na mestu prethodnog. Zidan je opekom starog formata, prosečne debljine zidova od 75 centimetara. Ukupna visina tornja je 13,5 metara, a uključujući i šiljak sa pozlaćenom jabukom i vetrokazom, iznosi 16,75 metara.
Originalni satni mehanizam datira iz 1702. godine, a dopremljen je iz Alzasa kao poklon Marije Terezije garnizonu u Petrovaradinskoj tvrđavi. Kružni brojčanici, prečnika preko tri metra, postavljeni su na sve četiri strane tornja i jedinstveni su po tome što velike kazaljke pokazuju sate, a male minute.
– Dekorativni vrh tornja, koji se sastoji od nosećeg koplja, jabuke, oznaka strana sveta, vetrokaza i vrha u obliku srca, izrađuje se novi nalik postojećem. Stari elementi koji su u oluji polomljeni i veoma oštećeni, potom demontirani, biće popravljeni, ponovno sastavljeni, konzervirani i predati muzeju. Svi elementi drvene konstrukcije kape tornja, unutrašnjih platformi i merdevina, zaštićuju se sredstvom za zaštitu od požara i insekata – navode naši sagovornici, dodajući da su radovima obuhvaćene i restauracija i konzervacija brojčanika sa kazaljkama, kao i elemenata izrađenih od kovanog gvožđa u unutrašnjosti, gvozdena ulazna vrata, zaštitne ograde oko tornja, kao i popravka i ispitivanje postojeće gromobranske instalacije.
L. Radlovački