ZA SLIKAROM OSTALA MISTERIJA Kuća ikonografa Konstantina Danila u jednoj od najdužih zrenjaninskih ulica
ZRENJANIN: U Ulici cara Dušana, jednoj od najdužih gradskih ulica u Zrenjaninu, koja se pruža u pravcu sever-jug, na broju 37, nalazi se kuća Konstantina Danila, jednog od najvećih slikara, ikonografa i portretista 19. veka sa ovih prostora.
Kuća u stilu neorenesanse je, prema dostupnim podacima, izgrađena sedamdesetih godina 19. veka, a njen projektant i prvi vlasnik su nepoznati.
U Zavodu za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin kažu da fasada kuće nije sačuvana u izvornom obliku, osim ajnfort kapije koja spada u najraskošnije sačuvane kapije Zrenjanina.
„Na osnovu stare fotografije znamo kako je kuća izgledala, te je moguće izraditi projekat rekonstrukcije originalnog izgleda fasade. Iznad prozorskih otvora nalazili su se trougaoni i segmentni frontoni, a lezene su uokvirivale plitke bočne rizalite. Kuća ima L osnovu, sa jednim dvorišnim krilom. Klinker pločice poda, mermerno stepenište ulaza u kuću i kasetirana drvena parapetna obloga ajnfort hodnika, ukazuju na to da je pripadala nekoj imućnoj građanskoj porodici. Na osnovu kazivanja stanara, u kući je živeo Kolarov, vlasnik ciglane”, ističu u Zavodu za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin.
Na fasadi kuće nalaze se dve mermerne table. Na prvoj tabli piše da je u kući, u perodu od 1834. do 1873. godine, živeo i radio slikar Konstantin Danil. Ova tabla je postavljena 1964. godine. Na drugoj piše da je u ovoj kući naš slavni pesnik Đura Jakšić 1848. učio slikarstvo kod Konstantina Danila.
„Ovu spomen-ploču podiže mu „Bratstvo”, đačko literarno udruženje Srpske velike gimnazije u Velikom Bečkereku 1922. godine”, piše na drugoj tabli.
Pojedini stručnjaci i istoričari, međutim, smatraju da je ova raskošna građanska kuća podignuta posle slikareve smrti, te da je on najverovatnije živeo u kući koja je ranije postojala na ovom mestu.
Konstantin Danil je bio slikar i ikonograf. Posebno je poznat po svom radu na portretima. Ostao je misteriozna ličnost i umetnik jer nisu razrešene kontroverze vezane za njegovo ime i prezime, poreklo, nacionalnu pripadnost i kvalifikacije. Najverovatnije je rođen oko 1798. ili 1802. godine u banatskom mestu Lugošu, u današnjoj Rumuniji. Pored Srba, svojatali su ga i Rumuni i Mađari. Ipak, prema nemačkom istoričaru i arheologu Feliksu Kanicu, njegovo pravo ime je Danilo Petrović, dok je Konstantin Danil germanizovana verzija tog imena.
Istoričarka Ljiljana Dragosavljević Savin piše da je zanimljivo da danas znamo kako je izgledao Danil samo zahvaljujući portretu koji je, po fotografiji, naslikao Uroš Predić i to dvadesetak godina nakon Konstantinove smrti. Fotografisao se u poznim godinama života, u Gracu, gde je živela njegova poćerka, a fotografija je kasnije doneta Prediću. Predić je naslikao njegov portret koji se danas čuva u Narodnom muzeju u Beogradu.
Prema dostupnim podacima, Konstantin Danil je umro 1873. godine u tadašnjem Velikom Bečkereku.
Tekst i foto: Ž. Balaban