Mitropolit Joanikije novi predsednik Njegoševog odbora Matice srpske
U Matici srpskoj održana je sednica Njegoševog odbora naše najstarije književne, kulturne i naučne ustanove, na kojoj je za njegovog novog predsednika izabran mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije.
On je na mestu prvog među čuvarima njegoševske vertikale u srpskoj kulturi nasledio blaženopočivšeg mitropolita Amfilohija (1938 - 2020), dok su potpredsednici ostali akademici Miro Vuksanović i Matija Bećković, a sekretar akademik Jasmina Grković Mejyor.
Nakon sednice Njegoševog odbora upriličen je u Matici i Dan Gorskog vijenca, posvećen upravo mitropolitu Amfilohiju, koji je, kako je to u svom slovu istakao akademik Vuksanović, „vrhovnom srpskom pesniku, svom prethodniku na prestolu Svetog Petra Cetinjskog, napisao žitije i tropar, i dao mu ime Lovćenskog tajnovidca, jer je tačnije od drugih znao da je samo sveta i nikako drukčija misao mogla na srpskom jeziku splesti i Luču mikrokozma i Gorski vijenac”.
Mitropolit Joanikije je pak istakao činjenicu da se mitropoliti Amfilohije poslednjih godina života mnogo bavio Njegošem i otkrio u njegovom delu teologiju predanjsku, biblijsku, saopštenu pesničkom jeziku. „Otkrio je da sve ono što imamo kod Svetih otaca, imamo i kod Njegoša, saopšteno ne akademskim nego poetskim jezikom. I nije čudo što je Gorski vijenac nazvan narodnom Biblijom iz koje se ljudi mogu učiti pre svega veri, ali i časti i poštenju, i izgrađivanju karaktera i vrlina”, rekao je mitreopolit Joanikije.
U svojoj je besedi član Njegoševog odbora dr Goran Maksimović, profesor Filozofskog fakulteta Univerziteta u Nišu, podsetio na to da se u 2022. navršilo 175 godina od izdanja Njegoševog dramskog speva Gorski vijenac, ali i da je te 1847. „izašlo na svet“ još nekoliko važnih knjiga na narodnom srpskom jeziku: prevod Novog zavjeta gospoda našeg Isusa Hrista Vuka Stefanovića Karayića, filološka rasprava Rat za srpski jezik i pravopis Đure Daničića, kao i Pesme Branka Radičevića. Iste godine na narodnom srpskom jeziku i Vukovim pravopisom objavljen je i spev danas gotovo zaboravljenog poete Joksima Novića Otočanina (1806-1868) Lazarica ili Boj na Kosovu između Srba i Turaka na Vidov dan 1389.
– U suštini se može govoriti o tome da se radilo o delima koja je u istorijskom smislu pratio svojevrsni paradoks. Većina savremenika ih nije prihvatala u trenutku nastanka, a tokom vremena su dobijala na ugledu i ponela epitet nezaobilaznih i predvodničkih dela srpske kulture. Bila je to godina i bila su to dela koja su označila definitivnu pobedu Vukove jezičke reforme u književnoj praksi – naveo je prof. Maksimović, uz napomenu da je na tom tragu i sama 1847. ostala trajno zapisana kao jedan od najsvjetlijih datuma u istoriji kulture srpskog naroda.
M. Stajić