Institut u Kamenici: Kada ne mogu da pomognu operacije, tu je „iks” nož
Radiohirurgija je vrsta zračenja koja se odlikuje isporukom visokih doza zračenja u poređenju sa klasičnom radioterapijom, te može da bude pandan hirurgiji. Ova metoda se od juna primenjuje u Institutu za onkologiju Vojvodine, kada je počeo da se koristi savremeni aparat “iks” nož, a značajna je za sve pacijente koji su do sada ovakvu terapiju dobijali u Beogradu, a ranije su išli u Tursku, Grčku i Hrvatsku
Dr Igor Đan sa kolegama iz Instituta za onkologiju Vojvodine bavi se radiohirurgijom na Institutu i kaže kako se “iks” nož koristi kod dobro selektovanih pacijenata koji nisu kandidati za operaciju, zbog drugih bolesti koje imaju kao i u lečenju pacijenata koji boluju od metastatske bolesti.
- Ovom metodom mogu da se leče primarni tumori kao i metastaze prema unapred određenim protokolima. Ovakim veoma preciznim aparatima, kao što je “iks” nož, postiže se veoma velika pošteda zdravog, okolnog tkiva, a deluje se na tumor – kazao je dr Đan i pojasnio kako se skoro svi radiohirurški aparati za zračenje žargonski nazivaju “nož” upravo zbog te preciznosti i ciljanog delovanja na tumor.
Da bi se ozračio tumor najčešće se koristi jedna do pet frakcija i vrlo retko je moguće da se zrači tumor koji je već zračen ovom metodom. Međutim, performanse aparata, kao i sama tehnika omogućavaju zračenje ukoliko se tumor pojavi na drugom mestu.
Kada su u pitanju tumori centralnog nervnog sistema, dr Đan napominje da se “iks” nož ne koristi za primarne tumore, već se tretiraju benigni tumori i metastaze, ali da sa ovim aparatom koji je dobio Institut za onkologiju u Sremskoj Kamenici mogu da se leče tumori na svim delovima dela, odnosno na svim lokalizacijama.
Kada je reč o trajanju terapije, odnosno dužini zračenja, dr Đan objašnjava da ono zavisi od osobina samog tumora kao i njegove lokalizacije.
- Različito je i vreme trajanja zračenja i jačina doze koja se primenjuje. Na primer, zračenje jedne metastaze u jetri jednom frakcijom zračenja može da traje i pola sata, jer je potrebno da se prevaziđe uticaj respiratornih pokreta, dok zračenje jedne metastaze u mozgu traje oko 15 minuta – objašnjava dr Đan.
Pre nego što pacijent dođe do “iks” noža, prvo se uradi pregled, na kojem se vide i utvrde veličina i lokalizacija tumora, stepen uznapredovalosti bolesti i donosi se odluka o radioterapiji.
- Ukoliko je pacijent kandidat za radiohirurgiju, a treba na primer da se zrače pluća, onda se aparat podesi tako da zrači samo u određenim fazama disanja. Naime, kada čovek diše, tumor u plućima se pomera, a važno je da zračenje bude precizno. Prednost “iks” noža je i u tome, što aparat može da se podesi i za ovakvo zračenje – ocenjuje dr Đan.
Tokom zračenja pacijent se nalazi na aparatu i imobilisan je, kako se ne bi pomerao. Podešavaju se svi parametri koje su zajedno isplanirali lekari i fizičari, uradi se pripremno snimanje i zračenje počinje nakon pažljive provere plana za zračnu terapiju.
Dr Đan je dve i po godine radio u Univerzitetskom kliničkom centru Srbije, na Klinici za neurohirgiju, Odeljenje za stereotaksičnu radioterapiju i radiohirurgiju – “iks” nož, gde je sarađivao sa profesorkom dr Danicom Grujičić. Nakon toga je, prošle jeseni, došao na Institut u Kamenici, sa iskustvom i znanjemnajsavremenijih radiohirurških tehnika.
- Svakoga dana smo u Beogradu zračili pacijente iz Vojvodine kojima je ovaj tretman neophodan, a od juna je najsavremenije radioterapijsko lečenje dostupno na Institutu u Sremskoj Kamenici. Pre uvođenja “iks” noža pacijenti su, osim zračenja u inostranstvu, kod na primer metastatske bolesti, mogli da dobiju samo palijativno zračenje. Nekima je rešenje bila operacija metastaza ili sistemska terapija. Dobijanjem ovog aparata omogućeno je tretiranja metastaza određene veličine i omogućava se ljudima da ne idu na velike operacije, naročito što je mnogima od njih narušeno opšte zdravlje zbog prethodnog lečenja, a imaju i pridružene bolesti – istakao je dr Đan.
Ljubica Petrović