Nesebar: Tragovi prošlosti na kopnu i u vodama Crnog mora
Jedan od najstarijih gradova u Bugarskoj, koji je danas na listi najpopularnijih, ali i najlepših u ovoj zemlji, svakako je Nesebar, čuveno letovalište na severu Crnog mora, koje, za razliku od drugih, živi tokom cele godine i krije tragove duge prošlosti.
Na njegovom tlu vidljivi su i ostaci brojnih osvajača koji su prolazili kroz Nesebar i tu ostavljali svoj pečat, čime i danas mami turiste iz Evrope da ga posete i bliže upoznaju.
A život u ovom bugarskom gradiću počeo je mnogo pre nego što je razvijen turizam, u današnjem starom gradu, na stenovitom poluostrvu koje je veštačkim nasipom spojeno sa novim delom Nesebara.
Udaljen od gužve na plaži i prenatrpanih restorana, stari grad Nesebar, koji je širok tek 300 metara i dugačak oko 800, će vam, čim zakoračite u njegove uske uličice, otkriti da se nalazite u jednom od najstarijih hrišćanskih centara u Evropi. Ovde se pre hiljade godina nalazilo tračansko naselje Menebrija, koje je potom nosilo naziv i Mesembrija, a koji su štitile ogromne zidine, čiji se ostaci i danas nalaze oko ovog poluostrva. U 6. veku pre nove ere zauzeli su ga Grci, kada je i počela intenzivna izgradnja naselja i kada ono postaje važan trgovački centar tog dela Crnog mora, a potom su ga preuzeli Rimljani u 1. veku pre nove ere.
Nesebar današnji naziv nosi iz 9. veka, kada je bio grad-država, a kroz bližu istoriju je bio okosnica sukoba Vizantije i Bugarske. Osvajali su ga potom Turci i Rusi. Ipak, kako smo saznali od turističkog vodiča Antona Tončeva, zanimljivo je da ga osvajači nisu rušili u svojim pohodima, pa su zbog toga, valjda, još uvek i vidljivi njihovi tragovi, ali i brojne kulture koje se mogu osetiti u uskim uličicama gradića. Tako se, između ostalog, na arhitekturi može primetiti uticaj otomanskog carstva, jer su kuće ovde građene od kamena, a kasnije nadograđene od drveta.
O tome koliko je ovaj grad važan za istoriju Bugarske i koliko kulturno-istorijsko bogatstvo krije govori i podatak da je 1983. godine uvršten na UNESCO-ovu listu Svetske baštine, ali i to što je 1953. godine proglašen spomenikom kulture Bugarske. Najlepši spomenici ovde datiraju još iz 12. i 13. veka, kada je izgrađen veliki broj crkava na ovom polustrvu. U Nesebaru se nekada nalazilo 48 crkava, a danas ih je ostalo samo deset, od kojih se tek u jednoj služi liturgija, dok su ostale pretvorene u muzeje i galerije. Jedna od njih je i Crkva Svetog Spasa, podignuta u 17. veku za vreme turske vlasti, zbog čega je ona dopola bila ukopana u zemlju i ličila na kuću, te nije imala krst, kupolu, niti zvona. Danas je ona muzej sa živopisnim freskama. Uzdinguti iznad obale Crnog mora na samom obodu poluostrva pružaju se i ostaci Crkve svetog Jovana Aliturgetosa, koja nikada nije osveštana. Vredi obići i Crkvu Hrista Pantokratora u kojoj je danas umetnička galerija, a koja je jedna od očuvanijih i najviših u starom gradu.
Nesvakidašnje putovanje kroz vreme pružiće Arheološki i Etnografski muzeji u starom gradu u kojima su izloženi eksponati koji pričaju istoriju Nesebara i tradiciju njihovog naroda, kao i drevne građevine, ostaci vizantijskih termi i manji amfiteatar koji su smešteni na ovom poluostrvu. Ispred zidina starog grada nalazi se i drevna vodenica, koja veselo dočekuje sve koji ga posećuju. Danas u starom gradu živi oko 1.000 stanovnika, koji se pretežno bave turizmom i ugostiteljstvom. Predah od obilaska i uživanja u atrkacijama Nesebara ovde se može napraviti u lokalnim tavernama u kojima će sve turiste dočekati srdačni domaćini i ponuditi tradicionalna bugarska jela i napitke. Suvenirnice nude ostatke starih zanata sa ovih prostora, ali i brojne uspomene koje sa ovog mesta mogu da se ponesu.
Turistički vodič Anton Tončev nam je otkrio i da se oko celog poluostrva na kojem leži stari grad Nesebar, danas nalazi pravo arheološko nalazište.
– Grad je pravi muzej na otvorenom i arheološko nalazište, kako iznad vode, tako i ispod njene površine. Trećina građevina i crkava koje su ovde izgrađene kroz istoriju danas se nalaze pod morem svuda oko poluostrva. One su izgrađene na obali, a more je uzelo svoj „porez” – objasnio nam je, između ostalog, Tončev, pričajući nam istoriju starog grada Nesebara, dodajući da oko ovog prostora, jer je zaštićen, ne sme ništa da se gradi.
Osim crkava i građevina pod vodom se nalaze i potopljene galije, pa je ceo ovaj kraj prava atrakcija i za ronilački turizam.
Vladimir Bijelić
