Posle 58 godina MiG-21 sklopio krila
Legendarni borbeni lovački avion MiG-21 završio je letački vek u našem Ratnom vazduhoplovstvu.
Punih 58 godina naši piloti čuvali su nebo uz pomoć ovog sjajnog aviona, a u “penziju” je, tradicionalnim vodenim slavolukom, svečano ispraćen u petak na aerodromu “Pukovnik pilot Milenko Pavlović” u Batajnici. Bilo je u ovom ispraćaju i neke simbolike: slučajno ikli ne, tek vremešna letelica ispraćena je baš datuma koji u nekadašnjoj JNA bio Dan RV i PVO.
U borbeno jato ratnog vazduhoplovstva MiG-21 je sleteo 1962. godine. Od tada do 1986. godine bivša SFRJ je od nekadašnjeg Sovjetskog Saveza kupila ukupno 261 avion ovog tipa. Prva jedinica koja je naoružana sa 41 avionom MiG-21 verzije F-13 bio je 204. lovački avijacijski puk. Do kraja 1964. godine 204. lovačko-avijacijski puk imao je tri eskadrile naoružane ovim avionima. Zanimljivo je da prve četiri godine upotrebe ovog aviona nije bilo dvoseda, već su se piloti obučavali i održavali trenažu na avionima američke proizvodnje TV-2.
U operativnoj upotrebi JRV bilo je deset verzija MiG-a 21. Njegove baze su bile u Batajnici (204. lovačko-avijacijski puk i 129. centar za obuku), podzemnom aerodromu Željava kod Bihaća (117 lovačko-avijacijski puk), Slatini kod Prištine (83. lovačko-avijacijski puk) i Puli (204. lovačko-bombarderski avijacijski puk).
Vojni analitičar i urednik specijalizovanog vazduhoplovnog portala “Tango siks” Petar Vojnović ukazuje da Vojska Srbije ima još 31 avion MiG-21u tri verzije, ali letelice nisu u letnom stanju. Jedini koji je bio aktivan je onaj onaj koji se prošlog septembra srušio kod Loznice kada su poginula oba pilota. MiG-21UM (NL-16, evidencijskog broja 16185) najmlađi je MiG-21 koga je SFRJ nabavila 1986. godine i jedini MiG 21 koji je bio aktivan u Vojsci Srbije. Avion je remontovan 2016. godine u Vazduhoplovnom zavodu „Moma Stanojlović” i bilo je planirano da u upotrebi ostane do 2026. godine. Posle remonta bio je prizemljen do 2018, a ponovo je počeo da leti početkom maja prošle godine, naveo je Vojnović.
MiG-21 je projektovan i razvijen u istraživačko-projektnom birou Mikojan i Gurevič. U ruskom žargonu je popularno nazivan “balalajka” (zbog sličnosti s muzičkim instrumentom), a kod mnogih drugih olovka. Samo u Sovjetskom Savezu proizvedeno je 10.158 primeraka ovog borbenog vazduhoplova. Pored toga proizvodio se u Čehoslovačkoj, Indiji i u Kini (još oko 2.000 komada).
To je avion s turbomlaznim motorom, koji je u celoj svetskoj vazduhoplovnoj istoriji imao najmasovniju serijsku proizvodnju, u toj kategoriji, a u periodu posle Korejskog rata i u odnosu na sve ostale avione. On je i rekorder po dužini trajanja serijske proizvodnje, u mnogim varijantama, od 1959. do 1985. godine. Koristio se u oko 60 država, a u nekima je još uvek u operativnoj upotrebi.
MiG-21 je učestvovao u više lokalnih sukoba od kojih je svakako najznačajniji Vijetnamski rat. Zahvaljujući delta krilu MiG-21 je bio prvi sovjetski avion koji je mogao da istovremeno obavlja i ulogu lovca i ulogu presretača. MiG-21 je laki lovac koji postiže brzinu, adekvatnu dva maha, iako sa relativno slabim turbomlaznim motorom, a po karakteristikama se može uporediti sa američkim F-104 “Starfajterom” (F-104 “Starfighter”) i francuskim Miražom III.
Takođe, intenzivno je korišćen na Bliskom istoku. Učestvovao je i na početku sukoba u Avganistanu, ali je veoma brzo zamenjen s novijim avionima treće MiG-23 i MiG-27.
Milan Bozokin