Turistički vodiči proslavili svoj dan: Vremeplov kroz Tvrđavu

Pandemija koronavirusa uticala je na mnoge privredne grane, a među najugroženijim upravo su zaposleni u turizmu, tako da je većina vodiča godinu za nama praktično provela bez posla.

Iako se “Svetski dan” obeležava 21. februara, ture su, po rečima Mirjane Nikolić iz Udruženja turističkih vodiča, koja je bila zadužena za obilazak Petrovaradinske tvrđave, ovog puta, zbog vremenskih uslova pomerene. Da je “korona” među nama, videlo se po broju učesnika, koji je, za razliku od ranijih godina, ovog puta bio ograničen, a o prisustvu virusa svedoče i maske na licima brojnih posetilaca.

Obilazak Gibraltara na Dunavu, kako Tvrđavu nazivaju, uvek je interesantan, budući da zanimljivih podataka ne manjka, kao ni mitova i legendi. O tome da je uvek moguće naučiti nešto novo, potvrđuje i Zoran Šibula koji po, kako je rekao, “en-ti” put obilazi taj kompleks.

Petrovaradinska tvrđava spada među najznačajnije sačuvane evropske fortifikacije, a druga je po veličini u Evropi. Izgrađena na mestu nekadašnjeg srednjovekovnog utvrđenja, naziv Gibraltar na Dunavu dobila je u vreme gradnje, koja je s manjim prekidima trajala 88 godina, od 1692. do 1780.

Nekada vojno utvrđenje danas je popularna turistička destinacija, gde je smešteno stotinak ateljea, a tu se nalaze i muzeji, galerije, restorani, kafići... Na Tvrđavu dolaze i posetioci željni provoda i tu se svakog leta tradicionalno održava Egzit festival.

- Austrijanci su odlučili da sagrade tvrđavu, na mestu nekadašnjeg utvrđenja, a lokaciju su izabrali zbog dobrog pogleda na okolinu - objasnila je Mirjana Nikolić. - S druge strane Dunava takođe je postojala tvrđava, koja je čuvala mostove, a 500 metara od nje razvijao se Novi Sad.  Kroz Gornju i Donju tvrđavu prostiru se tuneli, a među debelim zidinama i danas se nalaze otvori za puške. Interesantan je podatak da Petrovaradinska tvrđava nikad nije osvojena i verovatno je zbog toga danas jedna od najbolje očuvanih.

Po rečima naše sagovornice, Austrijskoj monarhiji je trebala moderna tvrđava s više odbrambenih bedema zvezdastog oblika. Na levoj strani, gde je danas Vojska, deo je bio poplavljen, a unutar drugog dela, u baroknom gradiću, živele su porodice oficira.

Gradnja kompleksa počela je od vrha naniže, tako da je najpre podignuta takozvana Gornja tvrđava, koja predstavlja najmanji, ali ujedno i strateški najvažniji deo. Uporedo s Gornjim gradom na steni, u podnožju je građen Donji, gde su bili smešteni vojnici i radnici. Zanimljiv je podatak da od Crkve Svetog Jurija, do Gornjeg grada ima ukupno 214 stepenika.

- Izgrađena na uzvišenju koje dominira okolinom, s 16 kilometara podzemnih hodnika i 12.000 puškarnica, Petrovaradinska tvrđava bila je neosvojiva za ondašnju ratnu tehniku - istakla je Mirjana Nikolić i podsetila da je tvrđava pod zaštitu države stavljena 1951. godine, od kada predstavlja kulturni i turistički kompleks.

Smatra se da je u vreme gradnje tvrđave tu bilo najveće evropsko groblje jer je više vojnika stradalo od bolesti i raznih nedaća nego u borbama. Duga kasarna, u kojoj je nekad bilo smešteno oko 10.000 vojnika, 1960. godine je pretvorena u tada državni hotel “Varadin”, odnosno u novije vreme “Leopold”.

Naša sagovornica podseća da je izbijanje Austrijsko-Turskog rata (1716 - 1718) prekinulo radove, kada su Osmanlije krenule u pohod. Prilikom sukoba dve vojske u avgustu 1716. godine, u trenucima odlučujuće bitke, počeo je da pada sneg, odnosno najverovatnije kiša, za koju su Osmanlije od magle pomislile da je sneg. Verujući da je to loš znak, dolazi do pada morala među vojnicima i bitka je već do 11 časova rešena. Izuzetna taktika Eugena Savojskog rešila je bitku sa dvostruko brojčano nadmoćnijim neprijateljem za četiri sata, a veliki vezir Damad Ali-paša gine i njegovo telo je preneto u Beogradsku tvrđavu, gde je i sahranjen..

- Revolucionarni događaji koji su zahvatili Austriju 1848. godine nisu zaobišli ni Petrovaradin ni Novi Sad, te da je Garnizon Petrovaradinske tvrđave prišao vođi revolucije Lajošu Košutu - napomenula je Mirjana Nikolić. - Jedinice pod komandom bana Josifa Jelačića ulaskom u Novi Sad 12. juna 1849. godine izazvale su reakciju Petrovaradinskog garnizona koji je gotovo srušio grad.

Nekada vojno utvrđenje bogate istorije i ništa manje interesantne arhitekture zanimljivo je i ljubiteljima mitova i legendi. Pored  bogate istorije, brojne legende samo doprinose šarmu Tvrđave, a Petrovaradinci s ponosom ističu da je to zdanje 2010. godine posetila ekipa emisije „Ghost Hunters International” (Lovci na duhove), s popularnog američkog naučnofantastičnog kanala „Sajfaj” (SyFy), kada su istraživači paranormalnih aktivnosti, s haj-tek opremom, obilazili podzemlje u potrazi za dokazima o spiritualnnim pojavama.

Naša sagovornica podseća na predanje da su u temelje bedema uzidane mačke, te se, po uzoru na legendu o guskama koje su spasle Rim, veruje da su Petrovaradinsko utvrđenje od osvajača sačuvale mačke, koje “imaju devet života”.

J. Vukašinović