Priča Udruženja turističkih vodiča Novog Sada o Dimitriju Miti Ružiću

Ona ističe da Mita Ružić pripada onoj plejadi glumaca koji su se od prvog dana pridružili novoosnovanom Srpskom narodnom pozorištu u Novom Sadu i koji će na njegovim daskama provesti gotovo pola veka. Naša sagovornica navodi da je Mita Ružić rođen 1841. u Srpskom Čanadu, u rumunskom delu Banata, te dodaje da je u tom selu završio osnovnu školu, na dva jezika, srpskom i nemačkom.

– Skromna zemljoradnička porodica nije mogla da mu omogući dalje školovanje te se Mita neko vreme u Čanadu bavio trgovinom – objašnjava Dubravka Bajkin. – U svojoj 19. godini prvi put je zaigrao na pozornici, u diletantskoj družini koju je osnovao zajedno sa svojim drugovima. To vreme u diletantskoj družini za njega će biti dvostruko sudbonosno jer su se istovremeno rodile dve njegove velike ljubavi: prva – prema pozorištu i glumi, i druga, ne manje važna – prema lepoj i talentovanoj glumici Draginji Popović, s kojom će se venčati dve godine kasnije u manastiru Krušedol.

Po rečima Dubravke Bajkin, Draginja Popović je poticala iz čuvene porodice sveštenika Luke Popovića, u kojoj je rođena kao drugo od ukupno sedmoro dece.

– Interesantno je da je ta porodica, zajedno sa zetovima i njihovim potomcima, iznedrila dvadesetak glumaca, odnosno čitavu jednu glumačku „dinastiju”, koja je neko vreme sačinjavala gotovo polovinu trupe Srpskog narodnog pozorišta – kaže Dubravka Bajkin. – Draginja će ostati zapamćena kao prva srpska profesionalna glumica, koja se proslavila najraznovrsnijim ulogama, od devojaka, ljubavnica, preko dramskih heroina, dama, do vladarki – žena iz svih društvenih slojeva... Posebno ju je publika volela u ulogama s pevanjem, zbog lepog, zvonkog glasa.   

Naša sagovornica navodi da je diletantsku družinu zatim vodio Jovan Knežević, s kim se Mita sukobio zbog, kako kaže, Kneževićeve samovolje i zbog koga ju je napustio godinu kasnije. Pošto je  Mita Ružić prethodno razgovarao sa Svetozarom Miletićem o ideji osnivanja profesionalnog pozorišta, on je 1861. pisao peticiju Srpskoj čitaonici u Novom Sadu. Posle te peticije, grupa od devet glumaca iz Kneževićeve družine se pridružila novoosnovanom Srpskom narodnom pozorištu, a tada je, već kroz nedelju dana, Ružić odigrao svoju prvu ulogu.

– Srpsko narodno pozorište se u prvim decenijama svoga postojanja neprekidno borilo s mnogobrojnim problemima, počevši od borbe za naziv, preko nedostatka sopstvene zgrade do mnogobrojnih finansijskih problema – ističe Dubravka Bajkin. – Veliki udarac za mladi teatar bio je odlazak njegovog osnivača i upravnika Jovana Đorđevića, koji je 1868. posle gostovanja ansambla u Beogradu, prihvatio poziv kneza Mihajla Obrenovića da osnuje Narodno pozorište u prestonici Kneževine Srbije. S njim će otići gotovo polovina tadašnje trupe SNP-a.

Dubravka Bajkin navodi da je Dimitrije Ružić i tada ostao veran svom matičnom pozorištu, i dodaje da je iste godine, zajedno sa svojom ženom Draginjom i Lazom Telečkim boravio u Beču na usavršavanju, gde je imao priliku da uči gledajući predstave u čuvenom Burgteatru.

– Oni koji su pratili Ružićevu karijeru hvalili su njegovu strast prema igri, marljivost, stalnu težnju za usavršavanjem, a priroda mu je podarila visok, lepo građen stas, klasične, markantne crte lica, žive oči, zvučan, snažan glas, jasnu dikciju, lak hod i elegantno, gospodstveno držanje – opisuje naša sagovornica. – Sve to, uz nesumnjivo ogroman talenat, doprinelo je da postane jedan od najcenjenijih i najvoljenijih glumaca u Vojvodini. U sledećih 50 godina on će suvereno vladati scenom i ostvariti oko 400 najraznovrsnijih uloga, kako tragičnih, tako i komičnih. Među najbolje njegove uloge. koje je tumačio s velikim uspehom, spadaju i uloge u Šekspirovim komadima.

Publika je, kako Dubravka Bajkin otkriva, s oduševljenjem gledala Ružića kao Kralja Lira, Romea u „Romeu i Juliji”, Otela, Hamleta i Šajloka u „Mletačkom trgovcu”. Ona dodaje da je interesantno da se Kralj Lir posle Ružića više nije prikazivao u SNP-u, i naglašava da su ogromnoj popularnosti Mite Ružića doprineli i njegovi ljudski kvaliteti koje su savremenici često isticali.

– Mita Ružić je bio pošten i plemenit čovek, a njegov brak sa sedam godina starijom glumicom Draginjom Popović Ružić bio je jedan od najuspešnijih glumačkih brakova – ističe Dubravka Bajkin. – Kako je bio veran ženi koju je voleo, tako je bio veran i svom pozorištu. Gotovo ceo svoj glumački vek proveo je u Srpskom narodnom pozorištu, osim dva kraća perioda, kada je igrao u Narodnom pozorištu u Beogradu i Hrvatskom zemaljskom kazalištu u Zagrebu. Mogao je da izabere mnogo lagodniju i isplativiju karijeru u jednom od ta dva pozorišta, ali je on, kao veliki rodoljub, ostao u Novom Sadu da bi sa svojim matičnim pozorištem godinama krstario po vojvođanskoj ravnici.

Naša sagovornica navodi da je Srpsko narodno pozorište u vreme Mite Ružića veliki deo godine provodilo na gostovanjima, ne samo po velikim gradovima kao što su Beograd, Subotica, Temišvar, Arad, Zagreb, Osijek i drugi, nego i po varošicama i selima. Mita Ružić je preminuo 1912. godine i počiva na Almaškom groblju, zajedno sa svojom ženom Draginjom i njenom sestričinom, glumicom i rediteljkom Milkom Marković.

– Ružić je svoju ulogu glumca shvatao ne samo kao doprinos umetnosti nego i kao važan zadatak u očuvanju narodnog jezika i narodnog duha. Ostaće upamćen ne samo kao jedan od najboljih glumaca nego i kao uspešan reditelj i upravnik pozorišta – zaključuje Dubravka Bajkin.

K. Ivković Ivandekić