Seljačka opera Bele Pintera ponovo na sceni Novosadskog pozorišta

Sterijino pozorje se tada bavilo nacionalnim i nacionalističkim u pozorištu, a Bela Pinter, čovek koji je umetničku karijeru započeo u folkloru, transilvanijskim „mitovima i legendama“, duboko ukorenjenim u mađarskoj zajednici, prvenstveno narodnoj muzici. Kompozitor Benedek Darvaš pomogao mu je da iskroji jedinstveno scensko delo – partituru – koja se igra i peva u dramskom teatru. Na Sterijinom pozorju, predstava se igrala u Novosadksom pozorištu/ Ujvideki sinhaz.

Pre nekoliko večeri, u Novosadskom pozorištu je ponovo premijerno izvedena „Seljačka opera“ Bele Pintera i Benedeka Darvaša. Ovaj put u režiji Atile Keresteša, kao redak slučaj inscenacije Pinterovih dela, koji ih, gotovo isključivo, sam piše, režira, pa čak i glumi u njima.

Priča je arhetipska. U selu bogate porodice sprema se svadba, da bi stvari krenule krvavim tokom zbog incesta i čedomorstva. Pinter je i tada na Sterijinom pozorju izjavio kako su u Poljskoj rekli da je to njihova priča. Reditelj Dino Mustafić iz Sarajeva, koji je trenutno angažovan u Novosadskom pozorištu, pa je bio na premijeri, reče kako ga je predstava podsetila na jednog latinoameričkog pisca, ali i na mnoštvo sličnih predanja sa Balkana. Istina.

Iako je predstava incijalno trebala da bude urađena u koprodukciji sa Segedinskim nacionalnim teatrom, zbog pandemije korone Novosadsko pozorište se samo prihvatilo tog poduhvata. I bez obzira na salvu originala, nije omanulo, dokazavši još jednom da ima ansambl izuzetno vrednog potencijala. Ono što bi se lapidarno reklo – ansambl spreman da igra i balet i operu, ako treba.

Izuzetno zahtevna glumačka struktura, zadatak da se sve scene pevaju, vodeći računa o karakterizaciji likova, njihovim odnosima i situaciji u kojoj u jednom trenutku prošlost počinje da se prepliće sa sadašnjim trenutkom – svadbenog veselja, ispunjena je nizom veoma uspešnih uloga. Ženik Roland (Bence Salai) je prikazao mladog čoveka koji bi da prati svoje srce i pored ugovorenog braka. Njegov otac Imre Balog (Gabor Pongo) i pored prvobitnog ponosa i uživanja u imetku i porodičnom blagu počinje da tone i gubi se kada prošlost počinje da isplivava. Vila (Emina Elor) iza srećno udate žene koja udaje kćerku i te kako ima šta da ispriča i pokaže o drugoj strani medalje. Dripac i pijanac Železničar (Arpada Mesaroša) lokomotiva je ne samo tragičkih događanja, nego i komičkog zamajca koji je u predstavi stalna protivteža dubini i ozbiljnosti motiva, raspada i nestalnosti površno lepe slike i prilike seoskog „pejzaža“. Tihog i mirnog sveta koji živi u harmoniji prirodnih ustrojstava, a ispod krije ponore lave koja samo čeka da eruptira.    

U ritmu i dinamici predstave, dalo se osetiti da, tu i tamo, „prekomponovanje“, uleta- nje u uloge još nije dalo najbolji rezultat. Čak i dramaturški ima scena od početka do kraja koje gube na efektnosti, ali u celini je ovo jedna nova sjajna izvedba Novosadskog pozorišta/ Ujvideki sinhaz. Što je najlepše, ni malo joj ne smeta original, jer ne deluje kao kopija.

Igor Burić