Spomen-zbirka Pavla Beljanskog obeležava sto godina od smrti Koste Miličevića

U četvrtak od 19 časova predavanje „Večna uspomena Kosti Miličeviću, vrlom umetniku, vrlom čoveku!” održaće viša kustoskinja Spomen-zbirke Jasmina Jakšić Subić. U toku večeri biće prikazan i kratkometražni dokumentarni film „Kosta“, zahvaljujući saradnji Spomen-zbirke i Arhiva Jugoslovenske kinoteke. Dvanaestominutni film o Kosti Miličeviću, po scenariju i u režiji Miodraga Mije Jakšića nastao je 1962. u produkciji Slavija filma. Ovim programom se obeležava i Dan državnosti.

Kosta Miličević jedan je od najznačajnijih predstavnika našeg impresionizma, iz prve generacije stvaralaca koji su pored neposrednog učešća u borbama za oslobođenje otadžbine u Prvom svetskom ratu, zaslužni i za uspostavljanje moderne umetnosti u Srbiji. Osnovno školovanje započeo je u Srpskoj crtačko-slikarskoj školi Kirila Kutlika kao i u bečkom ateljeu Hajnriha Štreblova, a zatim početkom prošlog veka studije nastavlja u Minhenu. Od povratka u Beograd do 1910. bio je neformalni đak Umetničko-zanatske škole Riste i Bete Vukanović, a primljen je i za člana „Lade”. Njegovo stvaralaštvo zastupljeno je u kolekciji Beljanskog sa šest radova koji gotovo da odslikavaju sve faze u njegovom umetničkom sazrevanju.

Na slikama Crkva Sv. Save i Dečak sa belim šeširom (1913) uočljivo je opredeljenje za novi likovni izraz ovog umetnika, kako navode u Spomen-zbirci, impresionistički po shvatanju, a originalan po tehnici. Sa srpskom vojskom Miličević je 1916. došao na Krf, njegova jedinica je smeštena u selu povučenom od obale, Potamosu gde je proveo oko godinu dana, oporavljajući se, crtajući i počinjući ponovo da slika. Prvi pejzaži s Krfa obeležavaju zenit Miličevićevog stvaralaštva, a poslednji, nastali u leto 1918, potpuno su u znaku pobede plavih orkestracija eteričnog podneblja Jonskog mora nad ranijim kontrastom zelenih i okera liričnog kontinentalnog ambijenta. U kolekciji Beljanskog je i jedini sačuvan pjezaž iz poslednje godine života “Pogled na Beograd”.

Kako navode u Spomen-zbirci, slike nastale tokom kratkotrajnog stvaralačkog perioda sasvim jasno su odredile mesto Koste Miličevića u srpskoj umetnosti: on je naš najznačajniji predstavnik impresionističkog slikanja u vreme kad je ovaj pravac značio novu, životvornu pojavu u srpskom slikarstvu, ali i preteča naših intimista i slikara poetskog realizma između dva svetska rata, komponente koja će bitno učestvovati u rađanju beogradske kolorističke škole.     

Novom postavkom Memorijala umetnika u 2020. Spomen-zbirka obeležava značajne godišnjice pojedinih autora iz kolekcije, predstavnika epohe srpskog modernizma: rođenja – Živka Stojsavljevića (120), Petra Dobrovića (130) i Pjera Križanića (130) i smrti Stojana Aralice (40), Sretena Stojanovića (60) i Koste Miličevića (100). Tim povodom, na jednom mestu i u jedinstvenoj postavci, biće predstavljena odabrana umetnička dela i predmeti iz Dokumentarnog fonda Spomen-zbirke Pavla Beljanskog. Postavka je dostupna do 16. februara.

N. Popov