Travnička hronika: Treći Andrić u SNP-u u poslednje tri godine

Podnaslov “Konzulska vremena” ukazuje da su u centru pažnje ne još jedni u nizu stanovnika “tamnih vilajeta”, kakvi su česti u našoj najboljoj literaturi, nego poslanici, oni drugi, koji zahvaljujući nešto malo svetla, nešto malo uspeju i da vide.

Gledajući istoimenu predstavu u Srpskom narodnom pozorištu (koprodukcija sa Narodnim pozorištem Sombor), “Travnička hronika”, u dramatizaciji i režiji Nikite Milivojevića, može da se vidi da ljudi nisu srećni ili nesrećni zbog toga kada, kako i gde žive, nego zato što znaju ili ne znaju zašto žive. Ovaj filozofski bekgraund, javlja se, kao pod svetlom i kod Andrića prisutne sveće, “zaslepljen” ipak nekim drugim stvarima. Slikama, zvucima, ulogama.

Travnik i njegovi stanovnici - Bosna - prikazani su efektno. Iz mraka, praznine dimenzija scene “Pera Dobrinović”, iz dima, karakteristične bosanske, i ovde višeznačne magle, čuju se zvuci koraka, karikirani uranjanjem u blato. Šljap. Šljap. Francuski konzul dolazi. Žan Davil (Branislav Jerković). Ljudi koje zatiče, nisu samo urođenici, nego i životinje, takoreći indijanci, maskirani u krzna i maske/ toteme. Problem sa ovim nivoom efektnosti je to što on do kraja ostaje nerazrađen, neobjašnjiv, kao u starim stripovima gde imamo dobre, razumne, i loše, neobjašnjive likove.

Ubrzo na scenu stupa i fon Miterer (Jugoslav Krajnov), pukovnik, austrijski konzul. Njegova pojava cepa sto na pola (ovakva i slična rešenja - padajući papiri, bašta koja se zabada, potonuće prioscenijuma u scenama prijema kod turskog vezira) ostaju lep zaštitini znak cele predstave. Između Austrijanca i Francuza, ostaju srodni odnosi, i pored tenzije državnih interesa. Scene poput one u kojoj se srdačno rukuju okrenuti publici, kao pred kamerama u, npr, Savetu Evrope, rvu na podstrtom tepihu, bore za svojim pisaćim stolom, ređaju se i dalje. Ono što ostaje nepodeljeno, svačija je težnja, svakog od prikazanih, opisanih likova (ne i “životinja”), da otkriju nešto svoje, a da to ne bude samo u vezi sa njima, njihovim karijerama, nadama, željama, ženama...

Predstava “Travnička hronika” u Srpskom narodnom pozorištu, treća je u skorašnjem nizu Andrićevog “dramskog” repertoara ove kuće (prethodile su joj predstave “Na Drini ćuprija” i “Anikina vremena”). Kao da pozorište potvrđuje da ljudi više (ne) vole da čitaju... Estetski prefinjena, u klasičnom smislu te reči - lepa - dramaturški gledano, mnogo je suptilnijeg, gotovo ravnomernog, neupadljivog karaktera. Blato (balega), surovost, mržnja, ljubav, motivi su koji se provlače. Uz pripovedačku narativnu, dvočinsku strukturu moglo bi se reći i puze. Kreativna rešenja se uzdižu. I padaju. Poput cveća u bašti Davilove supruge. Cap. Cak!

Igor Burić