„Bubamara” se u Zrenjaninu kotrlja već 130 godina

Kako je najavljeno iz Fudbalskog saveza Grada Zrenjanina, ovi značajni datumi biće obeleženi u septembru, kada će biti održana redovna godišnja Skupština FSG, a odmah posle nje će uslediti i svečani deo, na kojem će zaslužnima biti uručena priznanja. Podatke o tome kako je fudbal stigao u Zrenjanin, prikupljajući podatke iz različitih izvora, zabeležio je vrsni sportski hroničar i sekretar FSG Zrenjanina Miran Pantelić. Nekadašnji gradski dnevni list Velikog Bečkereka Torontal, zabeležio je 19. maja 1889. godine sledeće:

- Sa radošću registrujemo da je jedno društvo u Velikom Bečkereku, koje se sastoji od više mladih ljudi, odlučilo da kraj erarne šume, pored baraka, nedeljno bar jednom priredi igru loptom”.

Taj podatak zabeležile su brojne stare publikacije, između ostalih i velika edicija “Jugoslovenski fudbalski klubovi” izdata 1977. godine. Navedeno je to i u prvoj monografiji FK Proleter, objavljenoj 1967. godine. U njoj je zapisano i da je početak rada Fudbalskog saveza u gradu bio 1919. godine. Prvi ovdašnji gradski fudbalski klub registrovan je 1907. i bio je to Radnički telovežbeni klub (Munkas TC). Posle njega, 1908. godine, nastao je Velikobečkerečki fudbalski klub, a u 40 kilometara udaljenom Modošu (današnji Jaša Tomić) 1911. je pokrenut FK Građanski.

Po završetku Prvog svetskog rata, sportski život u Velikom Bečkereku dobio je novi polet. Osnivači Velikobečkerečke fudbalske župe bili su klubovi Soko i Viktorija, i to 22. aprila 1919. godine. Zakazali su utakmicu u kojoj je je Soko pobedio sa 3:2. Gradski list Torontal zabeležio je i njihove sastave u tom susretu, uz suđenje Petrova. Tog proleća startovao je i treći klub u gradu - Vašaš (od 1926. godine - Radnički). Osnovan je 11. maja, a tog dana odigrao je meč sa ekipom Soko i izgubio 3:4. Krajem avgusta formirani su Sloga i Zidar, a 1. oktobra te 1919. i Obilić. Dakle, bilo je šest fudbalskih klubova u tadašnjem gradu od oko 30.000 stanovnika.

List Torontal beležio je aktivnosti Velikobečkerečkog fudbalskog saveza od 1919. Ova sportska asocijacija delovala je u okviru Banatskog sportskog saveza, a njegov prvi važan potez početkom 1920. godine bio je formiranje Banatske lige. Takmičenje je počelo 18. aprila. Učestvovali su Obilić, Vašaš i Viktorija (Veliki Bečkerek), KAC (Velika Kikinda), PSK (Pančevo), Olimpija (Vršac), DSK (Debeljača), ŽSE, ŽTK i Švebiše (Žombolj). Prvi šampion Banata postao je Obilić.

Fudbalski život u gradu brzo se razvijao. Leta 1921. formiran je RSK Borac, a 1922. godine i ŽSK. Liga Velikog Bečkereka organizovana je prvi put 1922. godine i imala je šest klubova. Poredak je bio: Slavija, Obilić, ŽSK, Kadima, Borac, Švebiše. Na osnovu zahteva banatskih klubova i uz saglasnost Beogradskog loptačkog podsaveza, 1921. odlučeno je da cela teritorija Banata čini jedan fudbalski okrug, pod nazivom Banatska župa, ali u okviru BLP. Na Skupštini JNS u Zagrebu 1930, BLP je dao saglasnost za formiranje dva nova podsaveza, sa sedištima u Novom Sadu i u Velikom Bečkereku. Transformacije su sledile i od 1945. u socijalističkoj Jugoslaviji. Postojao je Fudbalski centar Zrenjanin, potom su formirani podsavezi, pa su unutar njih organizovani opštinski savezi. Od 1972. godine Fudbalski savez grada ponovo je samostalno delovao kao FSO Zrenjanin, a 2008. registrovan je pod nazivom Fudbalski savez Grada Zrenjanina.

Najznačajniji klubovi saveza u vreme Kraljevine igrali su kvalifikacije i eliminacione lige za završnicu državnog prvenstva - Obilić dva puta, pa ŽSK tri, Borac jednom. U svojih pet sezona, od 1931. do 1939. godine, delili su od 13. do 21. pozicije u Jugoslaviji.

Pravu slavu fudbala u Zrenjaninu proneo je FK Proleter, koji je postojao od 1947. do 2005. godine. Zauzeo je prvo mesto na večitoj tabeli Druge lige SFR Jugoslavije (1947 – 1991), pet sezona je proveo u Prvoj ligi države sa šest republika, a u njenom poslednjem šampionatu zauzeo četvrto mesto. Stvorio je mnogo velikih igrača, a njih 14 su postali državni reprezentativci.

U vreme Kraljevine, u gradu na Begeju postojala su tri stadiona, a izgradili su ih Obilić, ŽSK i Borac. Na lokaciji Obilića, 1948. godine počela je gradnja stadiona za potrebe novog društva - Proletera. Otvaranjem pokrivene zapadne tribine 1953. godine, objekat je dobio moderan izgled. Imao je dogradnju sa novom betonskom pokrivenom tribinom 1968. i rekonstrukciju 1984. godine, a do 2000. godine ispunjavao je uslove UEFA za međunarodne utakmice. Ovog proleća počeli su intenzivni radovi kako bi Gradski stadion u Karađorđevom parku dobio savremen izgled i funkcionalnost za međunarodna atletska i fudbalska takmičenja.

Željko Balaban