O novosadskom plakatu u Poklon zbirci Rajka Mamuzića 

Naime, gotovo po pravilu, tokom sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka, svaki kulturni događaj u Novom Sadu najavljivan je plakatom, bilo da je to pozorišna predstava, koncert, izložba, skup kulturnog sadržaja ili neki drugi povod. Ova „incidentna” pojava, koja je rezultirala nizom blistavih grafičkih ostvarenja, svoje je teorijske osnove dobila u tekstovima i izložbama teoretičara i istoričara umetnosti Miroslava A. Mušića tokom prve polovine devedesetih.  „Grupa stvaralaca koja živi i deluje u Novom Sadu, specifičnog izraza i snažnih individualnosti, unela je velike promene u oblikovanju kulturnog plakata i danas kao tzv. ’novosadska škola plakata’ ostvaruje visoke domete”, zapisaće Mušić.

Kako podseća Vladimir Mitrović, saradnja dizajnera i umetnika plakata sa štamparskim preduzećima bio je jedan od ključnih impulsa u razvoju novosadskog plakata. „Stepen kulturnog razvoja scene grafičke umetnosti u Vojvodini i Novom Sadu tokom sedamdesetih godina proteklog stoleća, iz današnjeg ugla, bar kada se radi o tzv. kadrovskim rešenjima, izgleda skoro savršen. Najznačajniji grafički umetnici i umetnici plakata su u to vreme, kao dizajaneri grafike ili likovni urednici, bili na ključnim mestima u najvećim i najznačajnijim preduzećima koje se bave štampom u čitavoj pokrajini, kao i u ostalim organizacijama u kojima je dizajn igrao jednu od ključnih uloga rada – televizija, galerije, škole, muzeji”, navodi Mitrović.

Kao ilustraciju, on navodi da su tokom druge polovine sedamdesetih godina u skoro svim izdavačkim i štamparskim organizacijama bili su zaposleni školovani novosadski dizajneri – Branislav Dobanovački i Božo Đurđević u „Dnevniku”, Ferenc Barat, Laslo Kapitanj i Atila Černik u „Forumu”, Slobodan Kuzmanov Kuza u „Glasu omladine” (od 1987. Stav), Jovan Joca Lukić u NIP Obzor, Doru Bosiok u NIP „Komunist” za Vojvodinu, Robert Žemberi u Novpaku, Radule Bošković u Srpskom narodnom pozorištu i Branislav Radošević na Tribini mladih, Boško Ševo je bio dizajner grafike u Radio-televiziji Novi Sad; Miodrag Miša Nedeljković je u to vreme bio direktor Kulturnog centra Radničkog univerziteta, koji je organizovao nekoliko važnih izložbi plakata, dok je Slobodan Bata Nedeljković delovao profesor grupe grafičkih predmeta u tadašnjoj Školi za likovne tehničare (kasnije Građevinskoj školi).

Pored navedenih autora, unutar Novosadske škole kulturnog plakata, mogu se posmatrati i radovi Mirka Stojnića, Svetozara Toze Tomića, Mileta Grozdanića, Vase Krčmara kao i neki autori koji su radili u drugim gradovima Vojvodine uglavnom pozorišne plakate – Subotici (Đerđ Boroš), Somboru (Ištvan Koso, Milan Jovanović Jofke) i Zrenjaninu (Viorel Flora). Od nastavljača ove bogate tradicije ističu se Atila Kapitanj, Darko Vuković kao i brojni autori mlađih generacija koji su umetnosti plakata udahnuli sasvim novi i savremeni duh. „Delovanje autora redovno su pratili kustosi Galerije savremene likovne umetnosti (danas Muzej savremene umetnosti Vojvodine) Grozdana Šarčević i Miloš Arsić i drugi istraživači, likovni kritičari i novinari Đorđe Jović (1928-1988), Vladislav Urban (1934-2014), Sava Stepanov i Andrej Tišma. Prave ličnosti, umetnici i stručnjaci, na pravim mestima u pravo vreme. Verovatno je i to bila činjenica koja je u značajnoj meri učestvovala u procvatu plakatske umetnosti u Novom Sadu od početka sedamdesetih do devedesetih godina proteklog veka”, navodi Mitrović, čije će predavanje o Novosadskoj školi plakata početi u 18.30. Nije, inače, zgoreg podsetiti da je projekat „Šetnja kroz istoriju dizajna u Vojvodini (1945-1985)”  pokrenula Fondacija „Novi Sad 2021” kroz javni poziv „Publika u fokusu”.

M. Stajić