Muni - model, muza i inspiracija Paje Jovanovića
BEOGRAD: “Gde je ljubav prema lepoti, tu počinje umetnost”, govorio je veliki Paja Jovanović, a lepota, koja kao glavna tema provejava njegovim portretima, vrhunac dostiže u vizuelizaciji umetnikovog najdržeg modela, supruge Muni.
Od večeras posetioci Muzeja Paje Jovanovića mogu da pogledaju izložbu "Muni - Umetnička inspiracija slikara Paje Jovanovića", autorke Isidore Savić, kustosa Muzeja grada Beograda.
U opsežnom likovnom opusu znamenitog slikara Pavla Paje Jovanovića (1859-1957), koji je obilovao istorijskim, orijentalnim, mitološkim, religioznim i portretnim kompozicijama, značajnu celinu čine predstave sa likom umetnikove supruge Hermine (Dauber) Jovanović Muni (1892-1972).
“Paja Jovanović je bio veliki esteta, voleo je da se okružuje lepim slikama i ženama i lepota kao glavni motiv provejava na slikama na kojima je predstavljena njegova supruga”, rekla je Savić Tanjugu.
Na više od 30 dela obuhvaćenih izložbom, na kojima figurira Muni, a koja se čuvaju u okviru Legata Paje Jovanovića u Muzeju grada Beograda, Jovanović je svoje obožavanje supruge pretočio u likovni milje, stvarajući od svog modela svojevrstan objekat umetnosti dostojan divljenja.
Predstave Muni, kao otelotvorenja idealne lepote, javljaju se u Jovanovićevim delima u različitim tematskim okvirima, od njenih predstava kao otmene dame iz visokog društva, preko mitoloških i alegorijskih kompozicija, do akta.
“Imamo lik Muni koji se pojavljuje u mitološkim, alegorijskim kompozicijama, gde Jovanović Muni preoblači u ruho antičkih boginja, pa tako imamo slike Muni kao Dijane, boginje lova, i Muni kao Afrodite, najlepše boginje Olimpa. S druge strane, ona je predstavljena i kao otmena dama iz visokog društva gde pozira u raskošnim haljinama i sa raskošnim frizurama i smeštena je u luksuzni enterijer Pajinog ateljea u Beču”, primetila je Savić.
Značajnu celinu čine i aktovi koji se u Pajinom slikarstvu javljaju kao samostalni žanr.
“On u svojim ranim godinama nije gajio preteranu naklonost prema ovom žanru, ali kada je upoznao svoju suprugu, ona postaje njegov omiljeni model i pozira mu naga za veliki broj slika”, objasnila je Savić.
Ona je navela da Jovanović u svojim memoarima piše kako je tokom studija na Likovnoj akademiji u Beču imao veliki otpor prema aktu, jer su tada studentima pozirali stari ljudi, koji nisu bili preterano privlačni.
“Kada je upoznao suprugu, ona je postala njegov model i njena lepota je istaknuta na slikama. Za nju se govorilo da je bila Afrodita Germana, da je imala skladne crte lica i proporcije. Bila je lepa žena”, istakla je autorka izložbe.
Hermina (Dauber) Jovanović, rođena u Budimpešti 1892. godine, upoznala se sa vremešnim slikarem 1905. godine, kada je i postala njegov model, a za svog, 33 godine starijeg, supruga udala se u Beču 1917. godine.
“Ona je bila skromnog porekla, bila je ćerka kućepazitelja koji je radio u zgradi gde je živeo Paja Jovanović. Kada su se venčali, ona je imala 25, a on 58 godina, ali su živeli u skladnom braku, dugom četiri decenije, koji je trajao do smrti Paje Jovanovića 1957. godine”, ispričala je Savić.
Muni je, prema rečima Savić, bila vrlo posvećena Paji i satima mu je bez pauze pozirala, a između umetnika i njegove supruge razvio se poseban psihoestetski odnos, koji se može tumačiti kroz vizuru Pigmalionovog efekta.
“Prema Ovidijevoj priči Pigmalion je bio umetnik koji se zaljubio u svoje delo i mi u toj vizuri tumačimo odnos između Paje slikara koji se kroz sliku zaljubljuje u Muni, koja je bila njegov model, muza i inspiracija”, istakla je Savić.
Autorka je posebno izdvojila aktove nastale u različitim tehnikama, od monumentalnih ulja na platnu do pripremnih crteža i studija.
“Oni su nastali u ateljeu i za atelje, nisu bili izlagani i u prošlosti su samo u nekoliko navrata bili pred publikom”, dodala je Savić, pomenuvši i nekoliko alegorijskih kompozicija poput monumentalnog platna “Zemlja žedna kiše”, koje je nastalo u duhu secesije i koje ima dekorativni pano.
Manji segment izložbe čini deo Pajinog ateljea u Becu, a želja autorke je bila da predstavi njegovu radionicu sa štafelajem, paletama i četkama.
Nakon smrti Paje Jovanovića, Muni je poklonila njegovom legatu, oformljenom umetnikovim poklonom 1954. godine, 11 Jovanovićevih slika i nekoliko komada stilskog nameštaja koji i danas krase Muzej.
Po njihovoj želji, njihove urne su prenete iz Beča u Beograd gde i danas zajedno počivaju na Novom groblju, a njihova ljubav provejava i sa slika koje posetioci mogu pogledati u Muzeju Paje Jovanovića do 16. septembra.