Manastir Jazak – duhovni biser na fruškogorskim obroncima
U živopisnom brdovitom krajoliku Fruške gore, ušuškani u šumskom rastinju leže mnogobrojni manastiri po kojima je ova planina čuvena i kao „srpska Sveta gora“. Jedna od 22 svetinje je i manastir Jazak, čija crkva je posvećena Silasku Svetog Duha na apostole, odnosno Svetoj Trojici (50. dan nakon Vaskrsa).
Prema istorijskim izvorima, nedaleko od savremenog manastira Jazak krajem 15. ili početkom 16. veka, despot Jovan Branković osnovao je Stari Jazak sa Crkvom Vavedenja Bogorodice, koji je danas u ruševinama. Zna se da je sedamdesetih godina 18. veka bio napušten prema uredbi bečkih vlasti o smanjenju monaških zajednica. Ali, pre nego što je zatvoren i kasnije urušen, još početkom 18. veka tu su donete mošti Sv. cara Uroša (Nemanjića), te je manastir postao važan hodočasnički centar.
To je bio razlog da se u blizini stare izgradi nova crkva, koja može da primi mnoštvo hodočasnika i da se gradnja završi sredinom 18. veka. Ktitori i priložnici su bili građani Baje, Osijeka, Šida, Šašinaca i Novog Sada. Veliki priložnik je bio mitropolit Pavle Nenadović koji je osveštao hram. Novi Jazak je imao konake koji su okruživali crkvu, te masivni zvonik, dozidan početkom 19. veka, u kojem se nalazila kapela.
Nakon nekoliko obnova tokom 19. i početkom 20. veka, manastir Jazak je po izgledu, zemljišnim posedima i bogatstvu koje je čuvao bio jedan od najbogatijih na Fruškoj gori. Kao i većina fruškogorskih manastira, opljačkan je i razrušen u Drugom svetskom ratu. Crkva nije sasvim porušena, ali je jedno vreme služila kao konjušnica. Posleratna obnova je trajala decenijama i to u više faza. Danas ovaj manastirski kompleks predstavlja izvanredno skladnu celinu koja pleni uređenošću, u kojoj se nalazi Crkva Sv. Trojice sa masivnim zvonikom, delom okružena spratnim konacima.
Ikonostas nove crkve oslikao je uz pomoć saradnika ikonopisac i zoograf, Dimitrije Bačević u drugoj polovini 18. veka. Istoričari umetnosti ovu slikarsku celinu, iako „neujednačenog stila i kvaliteta“, smatraju delom izvedenim u „najboljim tradicijama ukrajinskog baroknog manira“. U crkvi nema zidnog slikarstva, osim prikaza svetaca i jevanđelista koje je u pandantifima (zakrivljeni trouglovi na koje se oslanja kupola) izveo Pavle Čortanović krajem 19. veka. Pažnju privlače veličanstveno oslikani barokni tronovi iz 18. veka. Ikonu na Bogorodičinom tronu uradio je Teodor Dimitrijević Kračun. Tron Sv. cara Uroša oslikao je, o trošku Mijata Jankovića, slikar koji se potpisao A.S. – verovatno Andrej Šaltist (Saltist). Arhijerejski tron je, o trošku Filipa Popovića, oslikao Grigorije Davidović Opšić.
Manastir je za posete otvoren leti od 8.00 do 19.00 i od 8.00 do 16.00 tokom zime, s tim što je grupne posete potrebno najaviti. Odgovarajući način oblačenja (za žene pokrivena glava, duga suknja, dugi rukavi, za muškarce duge pantalone i košulja) se podrazumevaju.
Više o manastirima Fruške gore možete saznati na zvaničnom sajtu Turističke organizacije Grada Novog Sada, klikom ovde.
Turistička organizacija Grada Novog Sada