IN MEMORIAM: MIRJANA DŽEPINA (1930–2020)

Budući da je samo četiri godine po osnivanju gradskog Muzeja počela da radi u njemu kao kustos, moglo bi se reći da je uzrastala zajedno sa njim i svojim nesebičnim zalaganjem učestvovala u stvaranju onoga što ta muzeološka institucija jeste danas. 

Rođena je 14. jula 1930. godine u Derventi, kao peto i najmlađe dete Marka i Sofije, rođene Rajčević, u uglednoj trgovačkoj porodici. Sestre su joj se školovale u Parizu, brat u Zagrebu, a nju za vreme Drugog svetskog rata, otac dovodi u Beograd kod sestre Nevenke i zeta Trifuna Markovića, gde završava osnovnu školu, gimnaziju i istoriju umetnosti na Filozofskom fakultetu.Tokom studija je radila kao crtač u “Zvezda filmu” i Ministarstvu šumarstva FNRJ. U oktobru 1958. dobija posao kustosa u Odeljenju za kulturnu istoriju Muzeja grada Novog Sada, gde ostaje do penzionisanja.

Po njenom kazivanju, početak je bio težak, ali je radila sa puno ljubavi, ne samo muzejski posao, jer je usled nedostatka kadrova, obavljala i administrativne i tehničke poslove oko priprema izložbi. Bavila se istraživačkim radom i sakupljanjem muzejskog materijala. Terenski rad, podrazumevao je odlazak u kuće uglednih novosadskih porodica, od kojih je poklonom i otkupom, i stvorena zbirka Odeljenja kulturne istorije Muzeja. Samostalno ili u saradnji  sa kolegama autorka je mnogobrojnih izložbi, među kojima se izdvajaju „Novi Sad, Petrovaradin i okolina na starim gravirama“ (1960), sa Galerijom Matice srpske „Novosadske umetničke radionice 18. i 19. veka“ (1971), „Iz ateljea novosadskih umetnika“ (1962), „Novi Sad u delima likovnih umetnika“ (1969). Posebno je bila zapažena izložba „Društvni i zabavni život starih Novosađana“ (1982), uz koju je objavljena i njena knjiga sa istim naslovom. Izložbe je priređivala sa velikom ljubavlju i insistirala da svaka bude dokumentovana prikladnim katalogom, koji se nalaze u Odeljenju dokumentacije Muzeja. Za njih je koristila fotografije, čijem se istraživanju posvetila odmah po dolasku u Muzej grada, postavši tako rodonačelnik proučavanja fotografije u Vojvodini i začetnik budućeg muzeja  fotografije u Novom Sadu. U Muzeju grada našla je jednu od najstarijih fotografija snimljenih u Novom Sadu. Reč je o fotogafiji iz 1858. na kojoj se nalaze Persida i Đorđije Ivković. Utvrdila je da je izradio Georgije Knežević koji je 1854. došao iz Pešte u Novi Sad i u Lebarskom sokaku, današnjoj Miletićevoj ulici, otvorio prvi profesionalni fotografski atelje.

Kao kustos Odeljenja za kulturnu istoriju Muzeja grada Novog Sada bila je inicijator i jedan od učesnika u osnivanju Galerije savremenih umetnika 1963, koja danas broji više od 3.000 dela likovne i primenjene umetnosti novosadskih autora i predstavlja značajno svedočanstvo o celokupnom umetničkom stvaralaštvu Novog Sada tokom druge polovine 20. veka. Učestvovala je u otvaranju stalnih postavki Zbirke strane umetnosti – legata dr Branka Ilića (1968) i Zmajevog muzeja.

Pored svojih odeljenjskih poslova, nesebično je pomagala mladim kolegama. Učestvovala je i u arheološkim istraživanjima s arheolozima. Bila je cenjenja i uvažavana u srodnim kulturnim institucijama. Veliki prijatelj Mirjane Yepine bio je poznati vajar Pavle Radovanović, sa kojim je provela deo života. Posle smrti tog značajnog umetnika (1981) priredila je komemorativnu izložbu za ULUV u Novom Sadu (1982). Dokumentaciju o životu i radu tog umetnika publikovala je u monografiji Vere Jovanović „Paja-Pavle Radovanović 1923-1981“. Sakupljeni dokumentarni i arhivski materijal predala je Arhivu Vojvodine.

Po rečima tehničkog sekretara u penziji Muzeja grada Vere Cikote Milić, bila je nesebična u humanosti i požrtvovanosti za druge. Svoju humanost nije želela da ističe i svoju dobrotu skrivala je od javnosti. U ličnoj arhivi Mirjane Džepine nalazi se veliki broj priznanja i odlikovanja za doprinos razvoju kulture Novog Sada, među kojima i Novembarska povelja Grada Novog Sada (1991).

Z. Milosavljević