POVODOM STOGODIŠNJICE ROĐENJA VELIKOG PISCA Tišma uveo Novi Sad na književnu mapu Evrope
U Matici srpskoj održan je omaž Aleksandru Tišmi povodom stogodišnjice rođenja velikog srpskog i svetskog pisca, a bila je to prilika i da se ukaže na veliki izdavački poduhvat Akademske knjige - objavljivanje njegovih Celokupnih dela, pod uredništvom dopisnog člana SANU Gorane Raičević.
„Kada nas je u januaru 2003. napustio veliki pisac Aleksandar Tišma, Novi Sad je zaćutao. Sedam godina posle njegove smrti nije štampano nijedno njegovo delo u Srbiji, osim romana Upotreba čoveka, koji je objavljen u Ediciji 10 najboljih NIN-ovih romana 2004. godine. U junu 2010. godine izdavačka kuća Akademska knjiga obeležila je četvrti rođendan sa veoma ambicioznom željom da krenemo u veliki projekat izdavanja dela Aleksandra Tišme”, pojašnjava direktorka i glavna urednica Akademske knjige Bora Babić.
– Aleksandar Tišma je uveo Novi Sad na književnu mapu Evrope – ističe Bora Babić. – Mnogi novinari i kritičari su ga nazivali hroničarem Novog Sada. Bilo je i onih koji su, poput holandskog novinara Otona Cimermana, pisali da je Novi Sad pozornica Tišminih napaćenih likova – Srba, Mađara, Nemaca i Jevreja – tokom Drugog svetskog rata. Tišma je kroz svoj umetnički izraz, posebno u ciklusu literarnih dela koja tematizuju rat i koja je sam nazvao petoknjižjem, pisao o granicama ljudskog zla, o mučenjima, progonima, teroru, nasilju, zlostavljanju, o egzistencijalnoj ugroženosti pojedinca, o uništenju. Njegova proza ima moć da uznemiri i uzdrma svakog čitaoca. I pored ratne brutalnosti, nasilja, nemira i nelagode koju izaziva, dela iz petoknjižja – Knjiga o Blamu, Upotreba čoveka, Škola bezbožništva, Vere i zavere, Kapo – bila su najprevođenija za piščevog života.
Vizija redakcije bila je da svake godine objavljuje po dve knjige kako bi dela Aleksandra Tišme bila stalno prisutna u javnom prostoru, odnosno, kako bi čitaoce stalno podsećali na velikog srpskog pisca. Danas, kada obeležavamo 100 godina od Tišminog rođenja, sa radošću mogu reći da smo pri kraju realizacije jednog važnog i veoma izazovnog izdavačkog projekta – objavljivanja Celokupnih dela Aleksandra Tišme. Do sada je u navedenoj ediciji izdato 25 knjiga, te je preostalo objaviljivanje samo još dva toma prepiske.
Do sada je u ediciji Celokupna dela izdato 25 knjiga,
te je ostalo objavljivanje samo još dva toma prepiske
– U prvom tomu prepiske ćemo objaviti Tišmina pisma koja je pisao više od pola veka svojoj životnoj saputnici Sonji iz različitih gradova u kojima je kraće ili duže boravio prilikom odlazaka na međunarodne konferencije i kongrese, ili prilikom odlazaka na promocije knjiga i tokom dužeg boravka u književnim rezidencijalnim centrima – najavljuje. U drugom tomu prepiske, kako najavljuje Bora Babić, biće publikovana pisma koja je Tišma pisao piscima i kritičarima. Sa nekima od njih je bio u prijateljskim odnosima, a sa drugim u čisto poslovnom odnosu jer se nalazio na mestu urednika u Letopisu Matice srpske. Tako su Tišmini korespondenti, među ostalim, bili i Erik Koš, Marko Ristić, Pavle Ugrinov, Sreten Marić, Svetozar Petrović, Đerđ Konrad, Dragan Jeremić, Milan Kašanin, David Albahari, Imre Kertes, Boško Petrović, Branko Ćopić, Vasko Popa, Živadin Pavlović, Vladimir Dimitrijević, Manes Šperber, Milo Dor...
Na projektu Celokupna dela Aleksandra Tišme angažovano je 18 priređivača – istoričara i teoretičara književnosti, kritičara i pisaca: Gorana Raičević, Vladislava Gordić Petković, Laslo Blašković, Vladimir Gvozden, Zorica Hadžić, Ivan Negrišorac, Jovan Popov, Radoslav Vava Petković, Đorđe Despić, Nevena Varnica, Vesna Cidilko, Draginja Ramadanski, Franja Petrinović, Ivana Đurić Paunović, Dragan Velikić, Zoran Paunović, Dragan Prole i Dragan Babić. Posebno važnu ulogu u uređivačkom timu imao je dizajner Atila Kapitanj, koji je ilustracijama korica učinio Celokupna dela Aleksandra Tišme vizuelno prepoznatljivim u javnom prostoru.
M. S.