Resital mađarskog pijaniste Deneša Varjona na Bemusu

Njegovo virtuozno, tehnički besprekorno, kultivisano i dinamički prefinjeno kolorisano sviranje delovalo je upravo lekovito na zahvalni auditorijum. Iako se moglo činiti da je umetnik svojom jedinstvenom, „fantazijskom“ repertoarskom koncepcijom, odabrane kompozicije Betovena, Šumana i Šopena (te Bartoka, kao velike kontrastne završnice) postavio u sličnu interpretativno - izražajnu ravan, njegovo gospodski otmeno muziciranje i sposobnosti za stvaranje istančanih zvučnih i agogičkih nijansi, menjali su utisak o nedovoljnoj raznolikosti ostvarenih tumačenja. Svojoj jasnoj programskoj zamisli oblikovanoj poput široko razvijene muzičke fantazije, Varjon je dao značajnu dozu ozbiljnosti, kontrolisano je sprovodeći od početka, sve vreme brinući o kvalitetu zvuka čija snaga nikada ne prelazi u grubost. Vodeći takođe računa i o angažmanu i uživljenosti koje ne dosežu sfere preterane ekspresivnosti, premda je veći deo tumačenja ostvaren upravo intenzivnijim, pravim romantičarskim zamahom (koji se u njegovom slučaju postiže mirnim stavom i bez vidljivih promena na licu), plenio je i isticanjem prefinjenih detalja. Svim navedenim izvođačkim elementima ovaj nadasve seriozni sledbenik mađarske pijanističke škole i polaznik majstorskih kurseva Andraša Šifa, spojio je u jedan dah slušaoce u Velikoj dvorani Kolarčeve zadužbine, koji su povezani prisnom komunikativnošću s umetnikom, dugotrajno aplaudirali, dobivši i dva sofisticirana bisa (komadi Šumana i Bramsa).

Započet Betovenovom Sonatom br.13 u Es-duru, opus 27 br. 1, kojoj je sam kompozitor dao naziv „Quasi una fantasia“,  bliznakinjom čuvenije „Mondšajn sonate“ iz istog opusa, Varjon je u startu otkrio ideju o sadržajnoj osobenosti svog resitala. U njenim bez pauze nadovezanim stavovima, s gradacionim muzičkim tokom s težištem na završetku, pijanista je ocrtavanjem štimunga i sadržajnog jedinstva celine, ali i građenjem specifičnog kolorita i značenja, naglašavao autorovo iskakanje iz konvencije u slobodu, iskazujući, kako novinu njegovog kompozicionog postupka, tako i svoje lično poštovanje klasicističke tradicije i uverljivu snagu osećanja. Finalni, čvrsto strukturiran i transparentno fugiran Allegro vivase izliven u formi nesputane, bogate improvizacije, pružio je odgovarajući kontrast „Dečjim scenama“ Roberta Šumana, ciklusu od trinaest minijatura programskog sadržaja, originalnih misli i čiste lirike. Otkrivajući ih jednostavno, plemenito, vedro i rafinirano, bez očitih deskriptivnih formula, ali i s puno suprotnosti i promena raspoloženja, umetnik je odmereno iskazivao njihovu glatko zaobljenu melodiju, suptilne harmonije i odgovarajući ritmički govor. U savršeno stilizovanom, elegantnom i izglačanom muzičkom ruhu, ukusno i lako akcentovana, bez prenaglašeno ispoljavanog karakterističnog ritma poloneze i snažnih bura, s delikatno mekim „valcerskim“ epizodama i finom svežinom zvuka, zablistala je potom maštovitost sadržaja Šopenove Poloneze – fantazije u As-duru, demonstrirajući i ovde Varjonovo osećanje za lepotu tona i dinamičke finese.

Reprezentativni nastup izvrsnog pijaniste iz Mađarske, zaokružen je, posle fantazijski uobličenih ostvarenja mladog romantizma, jednom drugačijom, egzotičnom, u smislu atmosfere i zvuka antiromaničnom, autentičnom arhaičnošću narodnih i starih plesnih pesama Bele Bartoka, poteklih iz dva autorova ciklusa, odnosno zbirke. I u predstavljanju ovih kompozitorovih neposrednih obrada folklornih melodija, osveženih modernim stvaralačkim pristupom, donetih s puno poleta i optimizma, još jednom smo se, prateći smenu raznovrsnih karaktera – život rasvetanih, u instrumentalnom diskantu kristalno ozvučenih melodija i bogatstvo zanimljivih ritmičkih kombinacija, uverili kako izgleda pažljivo, emotivno, duboko promišljeno, i uvek odgovarajućim tonskim kvalitetima obeleženo, majstorsko izvođenje.

Marija Adamov