Objavljena zbirka horskih dela Konjovića i Tajčevića

Usled izobilja notnog materijala, nije, naravno, bilo moguće sve njihove napisane i sačuvane kompozicije uvrstiti u jednu knjigu, te se autorka, dr Tamara Adamov Petijević, opredelila da izabrana dela reprezentuju žanrovsku, tematsku i izvođačku raznovrsnog horskog stvaralaštva dvojice srpskih kompozitora, istovremeno vodeći računa da publikovane partiture budu i praktično upotrebljive, odnosno fokus je bio i na njihovoj primenjivosti u aktuelnoj horskoj stvarnosti.   

– Očuvanje što većeg broja korisnih i autentičnih elemenata i uputstava iz izvorno štampanih partitura, pogotovo onih unetih rukom samog kompozitora, primenjeno je da bi se dočarale ideje samih autora i njihova preciznost u tumačenjima – pojašnjava autorka publikacije. – To je dovelo do izvesnih „nedoslednosti“ u ovom izdanju: crkvenoslovenski tekst duhovnih kompozicija na nekim mestima je zadržan kao u izvornoj partituri – sa nestandardnom interpunkcijom (npr. Tajčevićevi Duhovni koncerti); označena su mesta za dahove ili lýkovi za fraze u nekim kompozicijama, dok ih u drugim nema; velikim brojevima ili slovima abecede podeljeni su na odseke samo duži duhovni koncerti, radi lakšeg rada na probama; počeci pesama/stavova/odeljaka nekog složenijeg dela označeni su nekad arapskim a nekad rimskim brojevima, a uglavnom ta dela ne obavezuju na integralno izvođenje i opravdano je izvoditi pesme zasebno.

Petar Konjović (Čurug, 1883 – Beograd, 1970) prva znanja o muzičkoj umetnosti stekao je kao đak Velike srpske pravoslavne gimnazije u Novom Sadu, gde je pevao u horu, izučavao crkveno pojanje i teoriju muzike, kao i sviranje na violini. Po završetku studija, nakon brojnih nameštenja u Zemunu, Beogradu, Somboru, Zagrebu (direktor Opere), Osijeku, Splitu i Novom Sadu (gde će biti i upravnik Pozorišta), 1939. je postavljen za profesora Muzičke akademije u Beogradu. Inače, sve njegove duhovne kompozicije napisane su dok je dirigovao u crkvi, odnosno do 1915, s tim da su objavljene 1938. godine u Zagrebu, u zbirci Muzika duhovna. Nakon te 1915. Konjović više ne piše crkvenu muziku, ali se njome spisateljski bavi: pisao je o muzici kod Srba, međusobnim uticajima narodne i crkvene muzike, kompozicijama Stankovića, Mokranjca... dok je posle 1918. godine svoje stvaralaštvo usmerio ka sceni i pozorištu i na tom polju je dao svoja najbolja muzička ostvarenja – opere. Napisao ih je pet, od kojih je najistaknutija „Koštana”.

Kada je reč o Marku Tajčeviću (Osijek, 1900 – Beograd, 1984), on je muzičko obrazovanje započeo u rodnom Osijeku, učeći violinu. Školovanje je nastavio u Pragu, gde je studirao kompoziciju, a zatim studije nastavlja u Beču, da bi završne korake u muzičkom obrazovanju napravio u Zagrebu, gde će raditi i kao učitelj muzike od 1924. do 1940. godine, kada prelazi u Beograd. Da komponuje, počinje u doba formiranja nove kompozitorske nacionalne škole. Pod uticajem njenih idejnih, estetskih i stilskih principa, on stvara svoj specifični stil doterane tehnike, neposrednog izražaja i interesantnog ritma i harmonije koji izviru većinom iz narodnog melosa. Napisao je pedeset i četiri kompozicije za solo glas, hor, kamerni orkestar, gudačke instrumente, drvene duvačke instrumente i klavir.

Konjović i Tajčević nisu bili samo savremenici, nego i bliski saradnici. Čak je Tajčević juna 1938. u Zagrebu napisao stručan, odmeren, metodološki postavljen i veoma instruktivan predgovor pomenutoj Konjovićevoj zbirci Muzika duhovna. Upravo bliskost i saradnja ove dvojice srpskih muzičkih velikana tokom života i stvaranja, pripadnost istoj epohi srpske muzičke Moderne, kao i istom – nacionalnom stilu u muzici, i naveli su, kako sama otkriva, dr Tamaru Adamov Petijević da priredi notno izdanje sa njihovim objedinjenim horskim delima. A neposredan povod za štampanje publikacije bile su značajne godišnjice: 120 godina od rođenja Marka Tajčevića i 50 godina od smrti Petra Konjovića.

– Notni materijal je sakupljan tokom nekoliko decenija mog dirigentskog i istraživačkog rada – napominje dr Tamara Adamov Petijević. – Izvestan broj partitura objavljenih u ovoj zbirci pronađen je u arhivima raznih pevačkih društava i muzičkih institucija. Mnoge od tih partitura, pogotovo Tajčevićeve, nikada do sada nisu štampane. Najveću zahvalnost za otkrivanje notnih izvora, kao i za brojne dragocene savete, dugujem bivšim direktorima Muzikološkog instituta SANU u Beogradu, akademiku dr Dimitriju I. Stefanoviću i dr Danici Petrović, koji su bogati notni arhiv Instituta uvek stavljali na raspolaganje mojoj radoznalosti. Dirigentu Miloju Nikoliću sam zahvalna za otkrivanje nekoliko manje poznatih Tajčevićevih horskih dela. A brojnim saradnicima – među kojima posebno arhitekti Urošu Lalickom, tvorcu vizuelnog koncepta ove knjige, kao i Nemanji Todoroviću, tehničkom uredniku notografije i koordinatoru tima od čak 12 notografa – pripada zahvalnost za entuzijazam i posvećenost, te stručnu i nesebičnu pomoć u radu na pripremi ove knjige.

M. Stajić