Novi Letopis matice srpske: Andrić, Handke, Barns...

U rubrici „Eseji” Letopis donosi prvi deo teksta Milivoja Srebra o Ivi Andriću u ogledalu francuske kritike. Sa osamnaest prevedenih knjiga u Francuskoj, Ivo Andrić s pravom nosi epitet najpoznatijeg srpskog i uopšte južnoslovenskog pisca u ovoj zemlji, piše Srebro. Od svih autora iz bivše Jugoslavije, on je najduže prisutan na tamošnjoj književnoj sceni, gde njegova književna „avantura” traje skoro šest i po decenija. Ali to dugo prisustvo je ambivalentno tako da je Andrić nailazio na različit i često oprečan prijem: bio je slavljen ali i zaboravljan, izazivao je divljenje ali i bio ignorisan, ostajući, paradoksalno, za svaku novu generaciju kritičara pisac koga tek treba otkriti. Srebro analizira tri faze, prva počinje objavljivanjem romana „Na Drini ćuprija“ i „Travnička hronika“ (1956) i okončava se pojavljivanjem „Proklete avlije“ (1963), druga faza traje između 1977. i 1987. kada je prevedeno više njegovih pripovedačkih zbirki, dok treća koja započinje sa izbijanjem građanskog rata u bivšoj Jugoslaviji, koji je podstakao, i čak izazvao, ponovni povratak ovog pisca na francusku književnu scenu pokriva devedesete godine prošlog i prve dve decenije 21.veka.

O složenosti tematsko-motivske, stilske i žanrovske strukture romana „Veliki pad“ Petera Handkea piše Ivan Negrišorac navodeći da je po svojim osnovnim doživljajnim, misaonim i stilskim osobinama Handke izraziti stvaralac sekularnog misticizma, a to znači da on intuitivne, mističke doživljaje zaodeva u racionalne konstrukcije prihvatljive onima koji takvu vrstu iskustava nemaju. Samu figuru Velikog pada Negrišorac tumači kao Handkeovu viziju koja prikazuje zapadnu civilizaciju opsednutu idejom Velikog uspona, ali se u toj opsednutosti najčešće previđa da je pad sastavni i logični nastavak svakoga uspona.

Fenomenom italijanske spisateljice koja objavljuje pod imenom Elena Ferante i njenom „Napolitanskom tetralogijom“ bavio se Radomir V. Ivanović. Posmatran sa stanovišta moderno zasnovane tipologije narativne proze i tipologije romana, ispovedni roman Elene Ferante pokazuje potpunu prednost sadržine nad formom, a neposredno potom i potpunu prednost lika, tipa i karaktera nad romanima koji pripadaju tipu fantastične, esejističke, formalistički, strukturalistički i postmodernistički koncipirane proze, smatra Ivanović navodeći da se autorka na prikladan način bori protiv poetizacije i idealizacije života, jer realnost je univerzalna po svojoj prirodi pa je ne bi trebalo pojednostavljivati bez potrebe, ni u životu, ni u umetnosti.

U središtu interesovanja Dragana Babića su tri zbirke kratkih priča britanskog autora Yulijana Barnsa, fokusiranih se na temu smrti. Njegova knjiga „Nije to ništa strašno“, mešavina autobiografskih, memoarskih, esejističkih, filozofskih i fikcionalnih zapisa, može se čitati kao Barnsov autopoetički manifest pisanja o smrti, smatra Babić. Ovaj tematski okvir u njegovoj pripovednoj prozi predočava različite oblike umiranja u savremenom dobu i želju junaka da iskoriste svaki dan svog života, u većini slučajeva ne prepuštajući se smrti do poslednjeg trenutka.

Letopis donosi i razgovor sa književnikom Vladanom Matijevićem koji je vodila Ivana Krsmanović, posebno o njegovom najnovijem romanu „Sloboda govora“ u kome se, kako autor kaže dotakao fenomena moći medija, zloupotrebe medija u političke svrhe, položaja novinara kojima nije lako da u svetu manipulacije i borbe za političku dominaciju ostanu časni ljudi.

Stalna rubrika „Kritika” koja zatvara svaki broj Letopisa prati aktuelnu književnu produkciju.

        N. Popov