MARINA MILIVOJEVIĆ MAĐAREV PREDSTAVILA „NOVI NARATIV” U DRAMSKIM DELIMA SRBIJE Nacionalno na račun socijalnog

Međutim, kad se uzme u obzir da je kraj 20. veka ovde značio i raspad stare države, postaje jasnije zašto se tako i knjiga zove. O tome da je ona mnogo više od teatrološke studije, u smislu njene istorijsko-društvene, pa i političke dimenzije, govorili su krajem prošle nedelje na promociji u Sterijinom pozorju recenzent dr Živko Popović, spomenuo je to u ime izdavača, Pozorišnog muzeja Vojvodine i dr Zoran Maksimović, a posebno nadahnuto o tome, ljubomoran što knjiga nije izdanje Sterijinog pozorja, direktor ove kuće dr Miroslav Miki Radonjić.

“U tom i takvom vremenu”, piše Marina Milivojević Mađarev, misleći na tektonske promene u Jugoslaviji osamdesetih i devedesetih godina, “umetnici se u srpskom pozorištu bave nacionalnom istorijom i mitom i uticajem političke istorije na porodičnu istoriju i sudbinu savremenog pojedinca”. “Čudo u Šarganu” Ljubomira Simovića i “Golubnjača” Jovana Radulovića su dva najilustrativnija primera koja je izdvojila na promociji. “Čudo u Šarganu” je na Sterijinom pozorju izvedena 1976, kada nije dodeljena Sterijina nagrada za najbolju dramu, da bi je osvojila 1993. godine. Žiri je tada u obrazloženju eksplicitno naveo “ispravljanje nepravde”.

- To sa jedne strane potvrđuje koliko Sterijina nagrada predstavlja potvrdu. Sa druge, mi se možemo osećati bolje, ali ne možemo ispraviti nepravdu - rekla je Marina Milivojević Mađarev, obrazlažući svoj istraživački ugao u pogledu toga koje su predstave i zašto analizirane u njenom radu.

Kada je reč o drami “Golubnjača”, koja je u režiji Dejana Mijača i produkciji Srpskog narodnog pozorišta 1982. izazvala pravu malu revoluciju (pa i zabranu, odnosno skidanje sa repertoara), Marina Milivojević Mađarev je rekla da su svi raspravljali o njenoj nacionalnoj, dakle političkoj dimenziji, sukobima Hrvata i Srba, dok su zanemarili njen socijalni motiv i potencijal, jer se u njoj suštinski radi o zlostavljanju deteta i materijalnoj bedi u kojoj je živeo dobar deo stanovništva.

- To se smatralo kao sekundarno, a nacionalno kao primarno - navela je Marina Milivojević Mađarev i bez specijalne napomene navodeći na zaključak da je u dobroj meri tako i danas.

“Ruženje naroda u dva dela” Slobodana Selenića, “Sveti Sava” Siniše Kovačevića, “nebeski odred” Đorđa Lebovića, “Boj na Kosovu” Ljubomira Simovića, Banović Strahinja” Mihiza, “Maj nejm iz Mitar” Vide Ognjenović, “Srpska trilogija” Miladina Ševarlića, samo su još neke od drama, pa i predstava koje su našle svoje mesto u knjizi “Novi narativ” Marine Milivojević Mađarev. Putem njih, ona je analizirala dramaturške postupke, teatrološke efekte predstave, ali ponovo, i uvek, istorijsko-društveni kontekst zahvaljujući kojem su one imale ovakvu ili onakvu recepciju, snažno utičući na političku scenu svojim uemtničkim dejstvom.

Znate li zašto?

- Znate li zašto sam napisala ovu knjigu? - upitala je prisutne u Sterijinom pozorju autorka. - Zato što sam odrasla na tom pozorištu i da nisam, pitanje je da li bih bila ovde sa vama, ili tehnolog, što je bila želja mojih roditelja.

Drugi razlog za „Novi narativ” Marine Milivojević Mađarev je to što se ona svaki put u pozorištu pita zašto ga mi imamo i danas, šta u njemu gledamo i o čemu u vezi sa pozorištem pišemo.

- Sve ovo je bila neka vrsta umetničkog odgovora u pozorištu na sve ono što je iznedreno u duhu SFRJ, po jasnoj, crno-beloj ideološkoj matrici - rekao je Miki Radonjić, vidno impresioniran sveobuhvatnošću istraživačkih i analitičkih sposobnosti Marine Milivojević Mađarev.

Recenzent Živko Popović se na promociji osvrnuo na Marinino neuzmicanje od vruće teme i njenu stručnu, pa i moralnu ravan zahvaljujući kojoj je knjiga “Novi narativ” veoma vredno kritičko štivo.

- Ono što mi je posebno drago u ovoj teatrološkoj knjizi sazdanoj na osnovu diskretno navođene ogromne građe, ono što mi je veoma lepo, jeste to što ona ne opterećuje čitaoca metodološkim problemima. Pristup materiji je vrlo jasan - rekao je Popović.

U ime izdavača, Pozorišnog muzeja Vojvodine, dr Zoran Maksimović je saradnju sa Marinom istakao kao primer lakoće i profesionalnosti, a pohvalio je još i tim saradnika, urednicu Oliveru Cibula, dizajnera Bojana Jovanovića, recenzente dr Živka Popovića, dr Ivana Medenicu i dr Borisa Senkera.

I. Burić