Zaštićeni stanari stižu do svog stana

kao zakupci stanova u privatnoj svojini na neodređeno vreme, kao i onih koji decenijama žive u stanovima koji su zadužbine i fondacije.

Krajem prošle godine usvojen je Zakon o prijavljivanju i evidentiranju zakupaca stanova na neodređeno vreme, po kojem registar tih zakupaca postaje obaveza lokalnih samouprava. Da bi sačinilo evidenciju zakupaca na neodređeno vreme u stanovima u svojini građana, zadužbina i fondacija, Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukure prikupilo je podatke o broju stanova u svojini građana i zadužbinama u kojima stanuju na neodređeno vreme kroz anketiranje opština.

Po dostavljenim podacima, u Srbiji ima 3.508 stanova u svojini građana i zadužbinama u kojima stanuju zakupci na neodređeno vreme, ali pošto nisu sve opštine dostavile podatke, procenjuje se da ipak država mora da vrati 5.000 stanova, odnosno da reši stambeno pitanje za građane koji žive u tom broju stambenih jedinica.



Po objašnjenju koje je „Dnevnik” dobio iz Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, odredbe novog zakona o stanovanju odnose se isključivo na zakupce na neodređeno vreme koji su taj status stekli na osnovu stečenog statusa stanarskog prava u stanovima građana ili zadužbina u skladu s prethodnim stambenim zakonima. Povećava se obaveza i odgovornost zakupaca u odnosu na stan koji koriste, ali povećavaju se i prava vlasnika da mogu da kontrolišu korišćenje svojih stanova.

Važno je istaći da sadašnji zakupac stana na neodređeno vreme u svojini građana, zadužbina i fondacija i posle stupanja na snagu novog zakona o stanovanju nastavlja da ga koristi u zakup na neodređeno vreme. Međutim, za korišćenje stana u zakup on će morati vlasniku stana da plaća mesečnu zakupninu koja se obračunava množenjem vrednosti stana na koji se plaća porez na imovinu – poreska osnovica za tekuću godinu – koeficijentom 0,00175 koju obračunava nadležni organ opštine. Ukoliko ne plati mesečni zakup stana dva puta u bilo kojem periodu zakupa, smatraće se da je ugovor raskinut.



Najkasnije u roku od godinu od dana stupanja na snagu novog zakona o stanovanju, opština na čijoj teritoriji se nalazi stan u svojini građana, zadužbina i fondacija, ima obavezu da donese program za obezbeđivanje stanova u javnoj svojini za preseljenje zakupca na neodređeno vreme. Taj stan po strukturi mora da odgovara broju članova domaćinstva zakupaca na neodređeno vreme.

Najveća površina stana za preseljenje treba da iznosi 30 kvadratnih metara za jednočlano domaćinstvo, odnosno još po 15 kvadrata za svakog dodatnog člana. Zakupac može prihvatiti i manji stan, ali i veći ukoliko mu to odgovara, s tim što u slučaju otkupa stana razliku u površini između tog i odgovarajućeg stana otplaćuje po tržišnim uslovima.



Opštine na čijoj teritoriji su stanovi iz kojih se obavlja preseljenje imaju rok od deset godina da obezbede odgovarajući stan za preseljenje zakupcu na neodređeno vreme u svojini građana, i to od trenutku kada zahtev za preseljenje podnese vlasnik. Opštine su takođe u obavezi da najkasnije do 21. decembra 2021. godine obezbede stan za preseljenje nosiocu stanarskog prava, odnosno zakupcu stana na neodređeno vreme na stanu koji se nalazi u zadužbini, odnosno fondaciji koja je obnovila rad.



Pravo prvenstva za obezbeđivanje stana za preseljenje ima zakupac na neodređeno vreme stariji od 60 godina, dok pravo na obezbeđivnje stana od opštine, u slučaju smrti zakupca na neodređeno vreme, imaju i članovi njegovog porodičnog domaćinstva pod uslovom da su to svojstvo stekli do 29. jula 1973. godine.



Novac za izgradnju stanova za preseljenje obezbeđuje se pola iz buyeta Srbije, a druga polovina iz opštine na čijoj teritoriji je stan iz kojeg se obavlja preseljenje. Opštine su dužne da neopredeljene stanove u svom vlasništvu usmere za rešavanje stambenih potreba lica zainteresovanih za preseljenje. Ukoliko opština ne obezbedi stan za preseljenje u roku od deset godina, u obavezi je da zakupcu na neodređeno vreme isplati novčanu naknadu u vrednosti odgovarajućeg stana.



Bitno je naglasiti da ti stanovi nikada nisu menjali vlasnika, odnosno da nisu bili nacionalizovani po Zakonu o nacionalizaciji najamnih zgrada i građevinskog zemljišta iz 1958. godine pa se taj zakonski predlog ne odnosi na stanove koji se vraćaju u svojinu prethodnih vlasnika, pošto su ta prava već uređena Zakonom o restituciji. Ako u postupku restitucije neki vlasnik dokaže da je stan koji je u međuvremenu već privatizovan, u stvari njegov, ima pravo na obeštećenje po osnovu Zakona o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju.



LJ. Malešević

 

Stečeno pravo se ne oduzima



U odgovoru Ministarstva građevinarstva „Dnevniku” objašnjava se da se novim pravilima pristupa rešavanju problema koji datira iz 1945–1946. godine na način da se zakupcima koji su stekli pravo na zakup na neodređeno vreme u stanovima građana, zadužbina i fondacija, ponudi drugi odgovarajući stan za preseljenje. Takvo rešenje se predlaže zbog toga što se tim licima ne može oduzeti već stečeno pravo, kao i zato da se oni u pravu izjednače s ostalim zakupcima na neodređeno vreme stanova u javnoj svojini koji su imali pravo na otkup tih stanova. S druge strane, jednako je važno vlasnicima stanova vratiti njihovu imovinu jer im je gotovo 70 godina uskraćivano pravo potpunog raspolaganja stanom.