Sve više zaposlenih, a penzionera sve manje
Ekonomske mere i podsticaji za otvaranje radnih mesta, kao i prirodna neminovnost, uticali su na to da, posle gotovo dve decenije, imamo trend laganog rasta broja zaposlenih, a smanjenje broja penzionera.
Trenutna stabilnost penzionog fonda u Srbiji može se smatrati dobrom, ali samo ukoliko se poredi s protekle dve decenije. Republički fond PIO je još krajem devedesetih godina prošlog veka počeo da iskazuje deficit u poslovanju, kako zbog tadašnje formule obračuna penzija – uzimanje deset najpovoljnijih godina radnog staža – tako i zbog smanjenja broja zaposlenih.
Naime, po podacima biltena Republičkog penzijskog fonda, od 2000. godine do 2017. broj osiguranika koji uplaćuju penzijske doprinose smanjio se za 623.892, a u isto vreme broj penzionera povećao se za 209.634. Te 2000. godine odnos osiguranika i penzionera bio je 1 : 1,8, a već na kraju 2017. on je bio 1 : 1,2. Podaci pokazuju da je 2000. godine bio 2.726.281 osiguranik i 1.510.801 penzioner. Mada ni taj odnos nije idealan, ipak je bio znatno bolji od godina koje su usledile, a najgore je bilo 2014, kada je na 1.994.476 osiguranika „dolazilo” 1.739.162 penzionera. Neke procene govore da je trenutno odnos između broja osiguranika i penzionera 1 : 1,5, što nije dovoljno za samostalno poslovanje Fonda PIO, ali je znatno bolje nego prethodnih godina.
Posle te 2014. godine, a pre svega zbog sprovedenih penzijskih reformi, situacija se malo popravila pa je tako na kraju 2017. bilo 2.102.489 osiguranika i 1.720.435 penzionera. Poslednji podatak za prošlu godinu – a odnosi se na novembar – pokazuje da je bilo 2.146.802 osiguranika i 1.714.634 penzionera.
Podaci Fonda PIO pokazuju da se od 2015. godine broj penzionera smanjuje. Naime, 2015. godine bilo je 88.466 novih penzionera, ali je te godine 91.686 korisnika penzije preminulo. Razlika između novopristiglih i umrlih penzionera iznosila je 3.220. Naredne, 2016. godine, bilo je 80.463 nova penzionera, ali je iste godine umrlo njih 88.267. Znači, na penzionerskom spisku je bilo 7.804 penzionera manje. U 2017. godini stiglo je 85.757 penzionera, a umrlo je 93.460, pa je razlika između pridošlih i trajno obustavljenih penzija 7.703.
Čak i kada bi se svi nezaposleni koji su danas na evidenciji NSZ-a zaposlili, i dalje bi stabilnost penzijskog fonda morala da se održava uz pomoć novca iz buyeta jer jednostavno na srpskom tržištu nema dovoljno radno sposobne snage koja bi dovela do duplo većeg broja osiguranika u odnosu na broj penzionera.
Ne može „na brzaka”
Problemi se, dakako, ne mogu rešiti brzo, niti se može očekivati zapošljavanje svih nezaposlenih. Za to vreme, država će nastaviti da, kao i prethodnih godina, zbog pada broja osiguranika i deficita u Fondu PIO, dotira redovnu isplatu penzija. Upravo zahvaljujući dotacijama iz buyeta, penzioneri i ove godine, kao i prethodnih, mogu biti mirni i računati da će dobiti svih 12 mesečnih prinadležnosti.
Upravo zbog toga, pred Ministarstvom za rad, zapošljavanje, boračku i socijalnu politiku nalazi se i problem održavanja stabilnosti penzijskog fonda. To što je ona danas „podnošljiva”, a u isto vreme već od naredne godine, kada stupi na snagu liberalizacija tržišta rada u Nemačkoj mnogi najavljuju odlazak, doneće dva problema: narušavanje stabilnosti i nedostatak radne snage. Po procenama koje ovih dana stižu iz Ministarstva rada, jedini načini da se ti problemi rešavaju su otvaranje novih radnih mesta i promena demografske slike stanovništva.
LJ. Malešević
