SAGA O ŠVAJCARCIMA Dužnici koji su ostali bez stana moraju na sud
NOVI SAD: Pre dve sedmice istekao je rok za klijente koji su imali stambene kredite u švajcarskim francima, a želeli su da ih konvertuju u evro u skladu sa Leks specijalisom.
Do kraja roka to je učinilo 15.000 klijenata od njih ukupno 17.000. Međutim, broj klijeneta banaka koji su podigli kredite indeksirane u švajcarskoj valuti je veći i to prilično. Pre nekoliko godina bilo ih je 22.000. Kada je konverzija počela bankari su izašli sa pomentuom brojkom od 17.000 zaduženih. Postavlja se pitanje gde se izgubilo 5.000 kreditnih partija i njihovih klijenata.
Leks specijalis se nije odnosio na one koji su već prihvatili nešto od paketa olakšica koje su ovim klijentima nuđeni pre četiri godina, a to je 1.602 klijenta.
Oni koji su bili srećniji i imali dugove kod banaka koje su dozvoljavale konverziju u evro prebacili su kredite u tu valutu još pre jedne decenije, deo njih je uspeo da vrati kredite, dok oni koji nisu imali tu sreću su ostali bez stanova, a i njihove opcije se danas razlikuju.
Tu su klijenti koji su stanove prodali ili su to učinili izvršitelji, ali novac koji je dobijen nije bio dovoljan da otplati kredit. Oni su ostali bez stana, ali ne i bez rate za kredit koju su morali da otplaćuju dok se ne izmiri pun iznos. Za njih je važio Leks specijalis pa su glavnicu mogli da smanje za 38 odsto, a samim tim i rate, ali se ne zna precizno koliko ih je.
Za klijente koji su ostali bez stanova ali i dodatnog duga i pre donošenja Leks specijalisa ovaj zakon se nije odnosio. Međutim za njih danas nije sve izgubljeno ostaje im da potraže pravdu na sudu.
Naime, Vrhovni kasacioni sud doneo je stav o tome da je vezivanje otplate stambenih kredita za švajcarski franak nezakonito. Samim tim poručio je sudovima na nižim instancama da je odredba ugovora o indeksiranju duga u dinarima i obračun u švajcarski franak ništavo. VKS je dao tumačenje po kome kredite u francima treba konvertovati u evro. Klijenti koji su potpisali nove ugovore sa bankama u skladu sa Leks specijalisom ne mogu za te konkretne ugovore više da tuže banke, jer je tako predviđeno leksom i ušlo je u ugovore o konverziji. Međutim, klijenti koji su ostali bez stana, a nakon prinudne prodaje nisu imali dodatni dug mogu da tuže banku i da se pozovu na stav VKS.
Tada će se u obzir uzeti promenjene okolnosti i tada treba da dođe do dinarske restitucije. Klijent banci može da vrati sve dinare koje je podigao sa zateznom kamatom, a banka njemu da sa istom stopom isplati sve dinare koje je dobila na ime uplata. Pojedinim klijentima tako će se dug smanjiti, drugi će se naći na pozitivnoj nuli, a neki će biti u pretplati...
U Srbiji je zaduživanje u kreditima vezanim za franak zabranjeno. Čak i da ga ima teško da bi se iko za to odlučio. Kada su ovi krediti podizani dosta klijenata je od banka dobilo informaciju da se zadužuju u prvoklasnoj valuti. To je bilo potpuno tačno s tim što se ovo “prvoklasno” nije odnosilo na dužike već na investitore.
Banke su bile u obavezi da klijente obaveste da ulaze u zaduživanje valutom koja može lako da promeni vrednost, poraste i da postane za njih rizična što se i dogodilo. Sudovi od banaka traže da dokažu da su se i same zadužile u francima za takve plasmane ali malo koja može to da dokaže.
Dušanka Vujošević