Za otetu imovinu država ima dve milijarde evra

Naime, Ministarstvo finansija je najavilo da će 31. marta isplatiti bivšim vlasnicima akontaciju u novcu, na osnovu rešenja o obeštećenju koja su postala pravnosnažna do 30. juna 2021. godine i to u iznosu od 10 odsto od utvrđenog iznosa po svim osnovama bivšeg vlasnika. Kako kažu u Agenciji za restituciju, pravnosnažnih rešenja je ukupno 2.121, korisnika obeštećenja 3.175, a oko 200 ih je iz Vojvodine.

Ukupno procenjena vrednost imovine koja ne može da se vrati iznosi 13,6 milijari evra. Zakonom o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju je propisano da obeštećenje ne sme da ugrozi makroekonomsku stabilnost i privredni rast Srbije. Zbog toga je predviđen iznos od dve milijarde evra, uvećan za pripadajuće kamate, za sve korisnike obeštećenja, po svim osnovima i svim podnosiocima zahteva, a Vlada Srbije utvrdila je koeficijent obeštećenja u iznosu od 0,15.

Polovinom januara prvi put su emitovane obveznice radi izmirenja obaveza po osnovu obeštećenja za oduzetu imovinu, u skladu sa Zakonom o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju. Za obveznice koje se emituju ove godine ukupan iznos obeštećenja, utvrđen na osnovu Rešenja o obeštećenju koje je donela Agencija za restituciju, iznosi 69.452.452 evra i biće isplaćen emitovanjem obveznica ročnosti pet, 10 i 12 godina.

U Agenciji za restituciju kažu da će onima čije obeštećenje ne prelazi 1.000 evra odmah biti isplaćeno sve, a za veće iznose akontacija u visini od 10 odsto sume obeštećenja. To znači da će, ukoliko je obeštećenje, recimo, 5.000 evra, sada biti isplaćena akontacija od 500 evra, a preostali novca biće u obeveznicama u roku od pet 10 ili 12 godina, u zavisnosti od toga koliko je godina imao podnosilac zahteva na dan stupanja na snagu Zakona o obeštećenju 2011. godine. Makismalan iznos obeštećenja je 500.000 evra.

Građanima/korisnicima koji imaju pravo na obeštećenje akontacija će se i u narednom periodu isplaćivati 31. marta, za rešenja koja su postala pravnosnažna od 1. jula prethodne godine, zaključno s 30. junom tekuće godine. To znači da će sledeće godine akontaciju i iznose do 1.000 evra dobiti korisnici restitucije kojima su rešenja o obeštećenju postala pravnosnažna od 1. jula 2021. godine do 30. juna ove godine. Obeštećenje po osnovu emitovanih obveznica isplaćivaće se od 14. januara 2023. godine jednom godišnje, sve do dospeća obveznice zavisno od njene ročnosti. Za petogodišnje obveznice datum dospeća je 14. januar 2027. godine, desetogodišnje - 14. januar 2032. godine, a za dvanaestogodišnje obveznice - 14. januar 2034. godine.

Korisnicima obeštećenja, po rešenjima Agencije za restituciju koja su postala pravnosnažna do 30. juna 2021. godine, a koji su dostavili dokumentaciju o otvorenim računima, obveznice su upisane na vlasnički račun kod Centralnog registra, depoa i kliringa hartija od vrednosti (CRHoV). Stanje i raspored obveznica po serijama odgovarajuće emisije, mogu se dobiti preko člana (ovlašćene banke ili investicionog društva), koji je otvorio takav račun kod CRHoV.

Korisnicima obeštećenja, koji nisu dostavili dokumentaciju o otvorenim računima, obveznice su upisane na privremeni račun kod CRHoV, pa je neophodno da u što kraćem roku otvore odgovarajuće račune preko člana CRHoV, preuzmu i popune Obrazac sa sajta Agencije za restituciju https://www.restitucija.gov.rs/ i dostave tražene podatke, kako bi bili isplaćeni. 

Mreža za restituciju u Srbiji smatra da je krajnje vreme da se izmene sporne odredbe Zakona o restituciji sa, kako kažu, veštačkim i neosnovanim ograničenjima za vraćanje građevinskog zemljišta. Iz ove mreže ukazuju da već decenijama zahtevaju i insistiraju na naturalnoj restituciji i supstituciji kao najboljim oblicima restitucije, koje su sprovele i Slovenija i Severna Makedonija, u kojima je imovina oduzimana isto kao i u Srbiji.

Simbolično obeštećenje i obveznice na duži vremenski rok (od pet do 12 godina), nažalost, za neke građane je iznuđeno rešenje koje oni zbog godina, decenija borbe, zdravstvenog stanja, ipak prihvataju, ali je veliki broj potomaka koji na takvu ucenu ne žele da pristanu, navodi se u saopšenju Mreže za restituciju. Mreža za restituciju u Srbiji poručuje da će, i pored velikih teškoća, nastaviti da prati „tokove” oduzete imovine građana koja se danas vodi kao javna imovina i navodi da je u proteklih 20 godina u fond za restituciju trebalo da se slije više desetina milijardi evra putem konverzije imovine, ali da je sakupljeno svega 20 miliona evra.

D. Mlađenović