Privredna komora Vojvodine 1. februara obeležava vek postojanja

- Prva Komora za trgovinu, industriju i zanatstvo, koja je pokrivala prostor današnje Vojvodine, osnovana je 1850. godine u Temišvaru, koji je tada bio administrativno središte Vojvodstva srpskog i Tamiškog Banata. Kasnije se sedište komore za Bačku nalazilo u Segedinu, za Banat u Temišvaru, a za Srem u Osijeku. Po vojvođanskim gradovima osnivane su komorske podružnice - kaže u razgovoru za “Dnevnik” predsednik Privredne komore Vojvodine Boško Vučurević, najvljjući ovaj značajni jubilej.

- Već tokom decembra 1918. godine, neposredno po osnivanju Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, u Novom Sadu su učestala okupljanja privrednika iz Novog Sada i drugih bačkih mesta, na kojima su razmatrane opšte političke i privredne prilike, kao i mogućnosti povezivanja i organizovanog delovanja privrednika. Tako su se u Velikom Bečkereku (Zrenjaninu) okupljali i banatski privrednici. U takvim okolnostima nastala je prva ideja o neophodnosti osnivanja komore za područje Bačko-bodroške županije, čije bi sedište bilo u Novom Sadu, kao i za područje Banata, sa sedištem u Velikom Bečkereku.

Vučurević kaže da su predstavnici trgovaca i zanatlija 1. februara 1919. godine, u Svečanoj sali zdanja Matice srpske u Novom Sadu, osnovali Trgovačko-zanatsku komoru u Novom Sadu.

- Privremeni predsednik postao je trgovac Ljuba Stefanović, a u avgustu ga je nasledio Kosta Mirosavljević, koji je bio dugogodišnji predsednik Komore (1919-1939) i svakako najzaslužniji za njen razvoj i značajnu ulogu koju je Komora imala u međuratnom periodu. Zato smo krajem 2018. godine ustanovili Povelju o nagradi PKV “Kosta Mirosavljević” koja, na godišnjem nivou, ističe pojedince i privredna društva, koji svojim radom i izuzetnim rezultatima, društveno odgovornim ponašanjem i ostalim pozitivnim osobinama i delovanjem stiču pravo da budu dobitnici i nosioci ovog ozbiljnog i reprezentativnog priznanja, u čijem je nazivu utkano ime utemeljivača tradicije PKV. Nekadašnji naziv nagrade bio je “Prvomajska nagrada”, a dodeljuje se od 1965. godine – kaže Vučurević.

Od 1926. godine, Trgovačko-zanatskoj komori u Novom Sadu pridružila se i Industrijska komora iz Novog Sada, pa je novi naziv glasio Trgovinsko-industrijska i zanatska komora u Novom Sadu. Prema projektu arhitekte Milana Sekulića, 1931. godine izgrađena je trospratna zgrada Komore u stilu moderne, sa reljefima na fasadi vajara Sretena Stojanovića.

Pismom Glavnog narodnooslobodilačkog odbora Vojvodine Trgovinsko-industrijskoj i zanatskoj komori u Novom Sadu 1945. godine proširena je teritorijalna nadležnost i na teritoriju celog Srema. Septembra 1946. godine, odlukom Glavnog izvršnog odbora APV, došlo je do spajanja Trgovinsko-industrijske komore u Novom Sadu i Trgovinsko-industrijske komore u Petrovgradu, u jednu komoru pod nazivom Trgovinsko-industrijska komora Novi Sad. Istom odlukom Dušan Dunđerski, industrijalac iz Petrovgrada, postavljen je za predsednika nove Komore.

Zakonom o obrazovanju jedinstvenih privrednih komora za područja autonomnih jedinica (1962), otpočela je naredna etapa u razvitku komorskog sistema u Vojvodini posle Drugog svetskog rata. Tako je Pokrajinska privredna komora u Novom Sadu nastala spajanjem dotadašnjih privrednih komora: Poljoprivredno-šumarske komore AP Vojvodine; Trgovinske komore APV; Ugostiteljske komore APV; Zanatsko-komunalne komore APV; Saveza zemljoradničkih zadruga APV i Saveza nezemljoradničkih zadruga APV. Zakonom je formirana i Oblasna privredna komora sa sedištem u Prištini.

Nova etapa u razvitku komorskog sistema u Vojvodini otpočela je 1974. godine, prerastanjem Pokrajinske privredne komore u Privrednu komoru Vojvodine.  Jedinstven komorski sistem Srbije uspostavljen je Zakonom iz 2015. godine. Od prvog januara 2017. godine na snagu su stupili i preostali ključni članovi Zakona o privrednim komorama, koji su se odnosili na članstvo u komorama i na način njihovog finansiranja. Članstvo u komorama ponovo je postala obaveza (sistem finansiranja, odnosno obračuna članarine značajno je pojednostavljen i olakšan u poređenju sa prethodnim zakonskim rešenjima). Time je komorski sistem u Srbiji počeo da funkcioniše u punom kapacitetui omogućio da se zajedničkim snagama – na lokalnom, regionalnom i nacionalnom nivou, radi na jačanju privrednog ambijenta, zaključio je Vučurević.

„Na našim prostorima, zanatski i trgovački cehovi su tokom 18. veka imali ulogu sličnu kasnijoj ulozi komore, a postojali su u svim panonskim gradovima sa pretežnim ili znatnim brojem srpskog stanovništva  u Baji, Somboru, Vukovaru, Petrovaradinskom Šancu (Novom Sadu), Karlovcima, Zemunu, Velikom Bečkereku, Temišvaru, Pančevu. U slobodnim i kraljevskim gradovima svaki jači zanat imao je svoj ceh, a slabiji zanati su se udruživali u zajedničke cehove, pa je tako u Novom Sadu krajem 18. veka postojao zajednički ceh stolara i licidera“ kaže Vučurević.

U Velikom Bečkereku 22. januara 1920. godine osnovana je Banatska trgovačka, industrijska i zanatska komora, čija tradicija, takođe, čini deo današnjeg istorijskog identiteta i kontinuiteta Privredne komore Vojvodine. Pod predsedništvom Đorđa Jovanovića 20. juna 1920. godine održana je 11. plenarna sednica Komore, na kojoj je izabran za potpredsednika Radivoj Cvetkov, upravitelj Srpske štedionice u Velikom Bečkereku. Na ovoj sednici izabrani su za počasne članove znameniti naučnik Mihailo Pupin, profesor Kolumbija Univerziteta u Njujorku, rodom iz Idvora, Simon Joanović, bivši generalni konzul, rodom iz Beodre (današnjeg Novog Miloševa), Đorđe Berisavljević, upravitelj Srpske banke u Zagrebu, rodom iz Velikog Bečkereka i Vladimir Matijević, predsednik „Privrednika“.

Dejan Urošević