Krov nad glavom na kredit traži 19 godina rada

sve promene koje su se desile u stambenoj oblasti u proteklim godinama. Naime, stambeni fond Srbije je tokom proteklih decenija u velikoj meri urušen što  nedovoljno efikasnim sistemom upravljanja zgradama  kao i organizacijom  vlasnika posebnih delova, a sve to  zahteva nova rešenja.

Upoređujući podatke iz dva popisa – 2002. i 2011. godine, zakonopredlagač zaključuje da je došlo do povećanja ukupnog broja stanova, ali da su strukturne promene negativne. Najveća negativna promena predstavlji veliki porast nenaseljenih stanova za stalno stanovanje.

Nenaseljenih stanova koji pripadaju starijem fondu, izgrađenom pre 1945.godine, više ima u takozvanim ostalim naseljima, dok u najnovijem fondu stanova, izgrađenih između 2002. i 2011. više nenasenjenih stanova ima u gradskim naseljima. To ukazuje na depopulaciju sela, kao i na neprodate novoizgrađene stanove u  gradovima u poslednjoj dekadi.

Prema popisu iz 2002.godine u srbiji je bilo 2.956.516 stanova, dok ih je 2011. bilo 3.231.931, što znači da se beleži porast od 275.415 stanova. Od ukupnog broja stanova 2011. godine 3.012.923 su bili za stalno stanovanje, 589.715 je bilo nenaseljenih, stanova koji se koriste povremeno bilo je 201.519, a onih za obavljanje delatnosti 17.489. Prema podacima za tu godinu u Srbiji je bilo i 5.563 nastanjene poslovne prostorije, 7.635 prostorija nastanjenih iz nužde i 702 kolektivne stambene jedinice.

Kao jedan od najvećih problema stambenog sektora u Srbiji je izrazita cenovna nedostupnost stana i stambenih usluga na tržištu. Koliki je problem domaćinstvima da samostalno reše svoje stambene potrebe na tržištu, može se sagledati iz odnosa visine prosečnih godišnjih primanja u odnosu na cenu prosečnog stana na tržištu, koji je 2013. godine iznosio 1:13 ukoliko bi se stan kupovao gotovinom, odnosno 1:19 ukoliko bi se kupovao kreditom. To znači da naše  prosečno domaćinstvo mora da radi 13 odnosno 19 godina da bi kupili stan.

Od 2005. godine, javna intervencija u stanovanju pre svega je usmerena na povećanje dostupnosti stambenih kredita, ali su ove parcijalne mere stambene politike, a ujedno i jačanje bankarskog sektora, doprinele produbljivanju nepravilnosti stambenog tržišta.

Dok su se snižavale kamate kredita, rasle su cene stanova, pa je efekat mera vrlo brzo anuliran. No, i pored subvencionisanja od strane države, stambeni krediti su i dalje nedostupni većini stanovništva, jer ga oni ne mogu koristiti zbog visine mesečne rate koja najčešće prevazilazi mesečnu platu.

LJ. Malešević

Fond javnih stanova

Fond javnih stanova koji se daje u zakup je neznatan s obzirom da je najveći procenat stanova privatizovan početkom 90-ih, kao i da postoje snažne tedencije njegove dalje privatizacije na osnovu različitih propisa. Jedan od većih problema je što u sektoru javnog stambenog zakupa postoje velike razlike između cene zakupa u zavisnosti od različitih zakonskih i programskih rešenja.

Prošle godine tržišna zakupnina za stan od 60 kvadrata u Beogradu bila je 300 evra. Ista je bila i u Novom Sadu, dok je Nišu iznosila 240, a u Kragujevcu 200 evra. Zakupnina za socijalne stanove u Beogradu bila je 24, a u Nišu i Kragujevcu 80 evra.