Za nekoliko godina više penzionera nego radnika

S obzirom na to da se i danas, kad ih je više od 1,7 milion, penzije isplaćuju s dotacijom iz republičke kase, nije teško zaključiti da teška vremena za redovnu i pristojnu penziju tek dolaze.

Podaci Republičkog zavoda za statistiku pokazuju da na više od 1,7 milion penzionera trenutno ima 2.576.138 zaposlenih, što predstavlja odnos 1 : 1,5. Najveći problem je to što, čak i kad bi svi trenutno nezaposleni – a pominje se brojka od preko 650.000 – koliko već sutra dobili posao, odnos bi bio 1 prema 1,45, što opet nije dovoljno za održivost postojećeg penzijskog sistema. No, čak i kada bi se svi radno aktivni građani Srbije zaposlili, naša država ne bi došla do odnosa koji omogućava održivost penzijskog sistema od jedan prema tri jer mi toliko radno sposobnog stanovništva jednostavno nemamo.

Prošle nedelje PUPS je ukazao na nužnost reforme penzijskog sistema, podsećajući na to da je obavezno penzijsko osiguranje u Srbiji osmišljeno kao međugeneracijska solidarnost, to jest kao proces u kojem trenutno zaposleni uplaćuju novac u penzijski fond da bi se mogle isplaćivati penzije onih koji su završili svoj radni vek i penzionisali se. Da bi taj sistem funkcionisao, po oceni PUPS-a, neophodno je da barem tri zaposlena uplaćuju novac od kojeg će se isplaćivati jedan penzioner.

Po PUPS-u, jedno od rešenja za problem penzijskog sistema u neposrednoj budućnosti je i stvaranje uslova da mladi u značajnijem broju ostaju na selu i istovremeno u većem broju ulaze u sistem penzijskog osiguranja. Za to su prvenstveno potrebni razvijena komunalna i putna infrastruktura, obrazovne i zdravstvene institucije i mogućnost za stvaranje dovoljnih prihoda za „urban život u ruralnoj sredini”.

– Sve nepovoljniji odnos između broja penzionera i broja zaposlenih, negativan prirodni priraštaj i odlazak mladih na privremeni ili trajni boravak u inostranstvo, samo su neki od faktora koji negativno utiču na mogućnost redovne isplate zarađenih penzija prethodnih generacija – navodi PUPS. – Dodatni problem, koji su doneli informatička ekspanzija i tehnološki napredak u svetu, predstavlja i sve veća automatizacija proizvodnih procesa. Proces masovne robotizacije bi trebalo da se posmatra kao tehnološka nadmoć onih koji je kontrolišu. Kompanije s tehnološki intenzivnim procesom rada, a manjim učešćenjem radne snage, koje ostvaruju izuzetne profitne stope, trebalo bi da budu jedne od začetaka posebnog fonda koji bi služio kao rezerva za slučaj problema u redovnom funkcionisanju isplata penzija.

Drugim rečima, povećanje broja penzionera i manji broj zaposlenih neminovno će dovesti do problema finansijske održivosti postojećeg penzijskog sistema i oni predlažu formiranje rezervnog fonda za penzije. Kao primer navode Finsku, gde postoji tzv. target-penzija koja se dodeljuje po osnovu prebivališta, dok u Švedskoj postoji institut garantovane penzije. U Nemačkoj je za tu svrhu razvijen program socijalne pomoći.

– Ako se u Srbiji nastave sadašnji populacioni i ekonomski trendovi, uskoro možemo doći u situaciju da penzije budu na nivou osnovne socijalne pomoći ili tek nešto više od toga. Jedno od rešenja za taj problem je uvođenje socijalnih penzija – ocenio je PUPS.

Ljubinka Malešević