TEMA DNEVNIKA U Vojvodini pod zaštitom  138.000 hektara

Osim o zagađenom vazduhu, govori se o zaštiti voda, staništa i generalnom prebacivanju fokusa javnog delovanja na ekološke probleme. U skladu sa uticajem klimatskih promena koji je sve jači, traže se nova rešenja, strožiji propisi, bolje planiranje… 

Neki od novih akata o zaštiti životne sredine su u fazi izrade, neki se najavljuju, a dosta ih je i već usvojeno poput “Deklaracije o zaštiti životne sredine u AP Vojvodini” koju je Pokrajinska vlada objavila u aprilu prošle godine.

Između ostalog Deklaracija predviđa da se do kraja ove godine uvede zabrana korišćenja plastičnih kesa i plastičnih proizvoda za jednokratnu upotrebu, a pored zabrane plastike, u Deklaraciji se navodi i da će do kraja 2024. godine ustanove čiji je osnivač pokrajina morati da pripreme projektnu dokumentaciju za uvođenje energetski efikasnih sistema grejanja, koji bi zamenili ugalj i mazut. Kao krajnji rok za zamenu označena je 2029. godina, dok je Ministarstvo zaštite životne sredine najavilo i kredit od 200 miliona evra od Razvojne banke Saveta Evrope za projekte u oblasti zaštite životne sredine.

Osim toga, prevoz u svih osam vojvođanskih gradova trebalo bi u narednih 10 godina da bude ekološki unapređen tako što bi se uvodila vozila na gas i struju. Deklaracijom je predviđeno i pošumljavanje Vojvodine čija pošumljenost trenutno iznosi svega oko 6,5 odsto, te izgradnja postrojenja za preradu vode za piće…

Nekoliko važnih segmenata ovog dokumenta se odnose i na područja koja su pod zaštitom, a njih je na teritoriji Vojvodine ukupno 135 koji se prostiru na oko 138.000 hektara. Na toj površini raspoređeni su: jedan Nacionalni park (Fruška gora), 16 specijalnih rezervata prirode, osam strogih rezervata prirode, devet parkova prirode, tri predela specijalnih odlika, dva zaštićena staništa, 50 spomenika prirode, 1 naučno istraživački rezervat, 3 regionalna parka prirode, 1 park šuma, 3 memorijalna prirodna spomenika, 6 spomenika vrtne arhitekture i 31 prirodni spomenik.

Sa područjem aktivne zaštite na površini od 26.600 hektara, NP “Fruška gora” zapravo nije najveće zaštićeno područje u Vojvodini već je to Specijalni rezervat prirode “Deliblatska peščara” koji se prostire na 34.800 hektara. Odmah iza njih su Specijalni rezervat prirode “Gornje Podunavlje” koje obuhvata površinu od 19.600 hektara i SRP “Obedska bara” sa gotovo identičnom površinom koja se razlikuje u par hektara, a preko 10 hiljada hektara zahvata još i Park Prirode “Jegrička” (11.200).  

Svako od ovih područja ima svoje osobenosti koje su u nekim slučajevima retkost i u evropskim i svetskim razmerama poput biljnih i životinskih vrsta koje se mogu naći na još samo par mesta na planeti. Tako su banatski božur, aldrovanda (biljka mesožderka), kozinac, Pančićev pelen ili Karpatski dičak biljke koje se osim u Vojvodini nalaze i u drugim delovima Panonske nizije (Rumunija i Mađarska) i više nigde u svetu.

Slično je i sa pojedinim životinjskim vrstama kao što su tekunice, riba mrguda, podunvski mrmoljak, mali prelivac i druge za koje je slabo ko i čuo, a koje se isključivo mogu sresti u nekim od vojvođanskih zaštićenih područja...

Zajednička karakteristika svih zaštićenih područja u Vojvodini su problemi sa kojima se suočavaju, a koji su gotovo identični bez obzira na lokaciju. Među vodećim su zagađenje zemljišta i voda, nekontrolisani lov i ribolov, seča šuma, upotreba zabranjenih i spornih pesticida i insekticida u poljoprivredi... Stručnjaci koji vode računa o ovim područjima upozoravaju da je na nekim mestima već napravljena skoro nepopravljiva šteta od koje će priroda morati decenijama da se oporavlja i da više nema ni vremena ni prostora da se ti problemi ignorišu.

Niko Perković

Novi Sad okružen zaštićenim prirodnim dobrima

Dok Novi Sad ubrzano završava tranziciju iz kategorije “grada po meri” na nivo klasične užurbane metropole, u njegovoj najbližoj okolini nalazi se nekoliko zaštićenih prirodnh dobara.  Pola Novosađana bukvalno kroz prozore vidi Nacionalni park, a na samo par kilometara od strogog centra grada, počinje i područje Specijalnog rezervata prirode “Koviljsko-petrovaradinski rit” koji zahvata skoro šest hiljada hektara i katastarski se prostire na teritoriji Novog Sada i opština Sremski Karlovci, Inđija i Titel. Do prvih staza i jednog dela ovog rezervata neki malo zamišljeniji novosadski šetač sa slušalicama u ušima može bukvalno zalutati za dvadesetak minuta šetnjom sa sremske strane keja, dok se veći deo ovog zaštićenog područja, uključujući i čuvenu Krčedinsku adu, nalazi sa bačke strane Dunava.

Sa bačke strane je i Specijalni rezervat prirode „Titelski breg” koji se prostire na nekih 500 hektara koji su pod zaštitom, ali je kompletno područje sa sličnim karakteristika zapravo nekoliko puta veće, a vrlo blizu Novog Sada su i dva Parka prirode - „Begečka jama” i „Jegrička”. Dok Novi Sad ubrzano završava tranziciju iz kategorije “grada po meri” na nivo klasične užurbane metropole, u njegovoj najbližoj okolini nalazi se nekoliko zaštićenih prirodnh dobara.  Pola Novosađana bukvalno kroz prozore vidi Nacionalni park, a na samo par kilometara od strogog centra grada, počinje i područje Specijalnog rezervata prirode “Koviljsko-petrovaradinski rit” koji zahvata skoro šest hiljada hektara i katastarski se prostire na teritoriji Novog Sada i opština Sremski Karlovci, Inđija i Titel. Do prvih staza i jednog dela ovog rezervata neki malo zamišljeniji novosadski šetač sa slušalicama u ušima može bukvalno zalutati za dvadesetak minuta šetnjom sa sremske strane keja, dok se veći deo ovog zaštićenog područja, uključujući i čuvenu Krčedinsku adu, nalazi sa bačke strane Dunava.

Sa bačke strane je i Specijalni rezervat prirode „Titelski breg” koji se prostire na nekih 500 hektara koji su pod zaštitom, ali je kompletno područje sa sličnim karakteristika zapravo nekoliko puta veće, a vrlo blizu Novog Sada su i dva Parka prirode - „Begečka jama” i „Jegrička”.