Streljanje, smrt u logoru i Goli otok

 Lane, kada je obeležavan vek od početka Prvog svetskog rata i isto toliko od čuvene Kolubarske bitke, mnogi su se podsetili na podvig legendarnog vojvode i njegovu pobedu nad neuporedivo nadmoćnijom carskom vojskom, ali o sudbini Mišićeve porodice malo se zna.

Njegovi praunuci Vojislava Šipka, živi u Beogradu, i Dušan Marjanović, Novosađanin, čuvaju porodično predanje o stradanju i zloj kobi dece vojvode Mišića i njegove supruge Nemice Lujze Krikner. Svoju suprugu Lujzu Mišić je upoznao na jednom vojničkom balu. Ona se za njega, naočitog seljaka i vojnika, udala još dok je bila učenica drugog razreda gimnazije. Zajedno su izrodili šestoro dece: Olgu, Radovana, Anđeliju, Aleksandra, Eleonoru i Vojislava. Tri ćerke i tri sina.



No, najčvršći stub Mišićeve porodice bila je upravo Lujza. Njeni maniri, odnos prema vojvodi i deci bili su sazdani od onog najboljeg što je ponela iz svog germanskog vaspitanja i onog usvojenog iz srpske tradicije i običaja. Uvek je bila uz svog supruga, hrabrila ga i bila spremna da sve podredi njemu i deci. Ostala je verna svom poreklu sve do 1943. kada je iz protestantske prešla u pravoslavnu veru i dobila pravoslavno ime Magdalena. Umrla je u dubokoj starosti 1956.



Sin Aleksandar bio je heroj Prvog svetskog rata i balkanskih ratova. U činu majora pridružio se 1941. Draži Mihailoviću na Ravnoj gori. Krajem te godine zarobili su ga Nemci. Kada je jedan visoki nemački oficir saznao da mu je majka Nemica ponudio mu je slobodu pod uslovom da se odrekne srpskih korena. On je to odbio i nakon toga streljan je u Valjevu.



Njegovog starijeg brata Radovana, koji je imao briljantnu vojnu karijeru i čin pukovnika, Nemci su uhapsili 1943. i poslali u koncentracioni logor u Nirnbergu, a potom je premešten u Hanelberg, iz kojeg je dve godine kasnije njegovoj majci stigla depeša da je umro od tuberkuloze. Treći i najmlađi sin Vojislav, nakon završene vojne akademije u Rusiji odlazi u London, gde završava studije hortikulture.

Posle toga vraća se u Srbiju, a malo je poznato da je kao zaposlen u Gradskom zelenilu u Beogradu, zajedno sa Srđanom Mrkušićem, legendarnim golmanom Crvene zvezde, radio na uređenju parkovskih površina u Beogradu. Kao simpatizera komunista i partizana Gestapo ga hapsi 1943. i sprovodi u Banjički logor. Dospeo je na listu za streljanje, a od smrti ga je spasla majka Lujza. Da bi sačuvala sina, a nakon toga i krov nad glavom, Lujza je morala ondašnjoj vlasti da preda vojvodin rukopis “Moje uspomene”.



Nije Vojislav mogao mirno da se posveti poslu koji je znao, umeo i voleo ni u posleratnim godina. Ondašnja vlast ga je 1948. poslala na Goli otok. Tamo je proveo tri i po godine. U međuvremenu, porodica Mišić je izbačena iz stana u Ulici cara Lazara. Nakon povratka sa Golog otoka Vojislav više nije bio onaj stari. Nastavio je da radi u Gradskom zelenilu, ali život mu se raspao, kao i porodica, u sitne parčiće. Do kraja života, a umro je 1974, nije uspeo sasvim da ga sakupi.



Danas istinu o stradanju vojvodinih sinova čuvaju njegovi praunuci, čukununuci, a uskoro će i njihova deca, koja su sad malena da bi shvatila čija krv teče u njihovim venama. Vojislava Šipka, koja je ime i dobila po svom dedi Vojislavu, i Dušan Marjanović, čuvaju porodične fotografije i sakupljenu dokumentaciju, rado se odazivaju pozivu sa svih manifestacija koje podsećaju na vojvodu Mišića, ali isto tako žele da se nakon veka čuje i istina o stradanju i sudbini njegove porodice. Porodice koja nije uživala nikakve privilegije i poštovanje iako je legendarni vojskovođa Srbiju mnogo zadužio i što se njegova vojna strategija vođenja bitke protiv višestruko nadmoćnog neprijatelja i danas uči na vojnim akademijama.



Amfiteatar Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode pre nekoliko večeri bio je tesan da primi sve one koji su želeli da pogledaju pozorišnu predstavu učenika 13. beogradske gimnazije “Kolubarska bitka”, prema romanu Dobrice Ćosića i dramatizaciji Borislava Mihajlovića Mihiza, a u režiji i apaptaciji profesorke Biljane Radosavljević. Došli su u Novi Sad na poziv vojvodinog praunuka Dušana Marjanovića, jer “glavni” u ovoj predstavi je vojvoda Mišić, komandant Prve srpske armije i njegova odlučnost da na Kolubari pobedi Poćoreka i izvojuje pobedu o kojoj se decenijama priča.



Ljubinka Malešević

 

Cokula uništila sluh



Najmlađi vojvodin sin Vojislav, nakon povratka sa Golog otoka, nije mnogo pričao. Njegova praunuka Vojislava priča da se vratio gluv na jedno uho: „Sluh je izgubio kada su vezane uhapšenike ubacivali u potpalublje jednog broda. Pri padu tuđeg tela na njega, nečija cokula mu je zgnječila glavu, uho i zauzvek ga je lišila mogućnosti da na to uho čuje”.